Mowa zależna w języku angielskim

Mowa zależna w języku angielskim wydaje się być sztandarowa zmorą maturzystów i osób podchodzących do najróżniejszych egzaminów z angielskiego. Wbrew pozorom temat ten jest jednak całkiem logiczny… i przydatny w plotkowaniu!

Chcesz opowiedzieć koleżance, co on powiedział?

Chcesz wyjaśnić koledze, co ona o nim myśli?

Nie obejdzie się bez mowy zależnej!

Co to w ogóle jest ta mowa zależna w języku angielskim?

Mowa zależna w języku angielskim, znana również jako następstwo czasów, to wszystkie te zdania zaczynające się od „on powiedział że…”, „ona zapytała czy…”. W zdaniach tych przytaczamy, czy też raportujemy czyjąś wypowiedź (stąd po angielsku mowa zależna to reported speech właśnie). Dokładnie to, czego dobra plotka potrzebuje!

Jedyny problem z mową zależną w języku angielskim polega na tym, że tworzy się ją inaczej niż w języku polskim. Jeśli nie osłuchaliśmy się wystarczająco dobrze z językiem angielskim, lub zapomnieliśmy zastosować wyuczone regułki gramatyczne, nasza polska intuicja językowa tutaj akurat sprowadzi nas na manowce. Dlatego zacznijmy od początku:

Jak używamy mowy zależnej w języku polskim?

Zobaczmy jak w tych pięciu przypadkach przytaczamy czyjąś wypowiedź w języku polskim:

a) „Chcę banana”.  → Ona powiedziała, że chce banana.

b) „Ożenię się z Tobą”. → On obiecał, że się z nią ożeni.

c) „Kasia miała ładny biust”. → On wspominał, że Kasia miała ładny biust.

d) „Palenie papierosów nie jest dobrym pomysłem”.

→ Mój lekarz zawsze mi radzi, że palenie papierosów nie jest dobrym pomysłem.

e) „Niemożliwe!”. → A łyżka na to „niemożliwe!”

W każdym z tych przypadków, w drugim zdaniu (które jest właśnie tą słynną mową zależną) wiele się nie zmienia. Co najważniejsze z naszego punktu widzenia, w języku polskim nie zmienia się czas. Jak zaraz zobaczymy mowa zależna w języku angielskim rządzi się zupełnie innymi prawami.

Jak wygląda mowa zależna w języku angielskim?

Zobaczmy teraz jak wygląda sytuacja, jeśli przetłumaczymy te zdania na język angielski:

a) „I want a banana”. → She said she wanted a banana.

b) „I will marry you”. → He promised he would marry her.

c) „Kasia had nice breasts”. → He remembered that Kasia had had nice breasts.

d) „Smoking cigarettes is not a good idea”.

→ My doctor always advises me that smoking is not a good idea”.

e) „It’s impossible”. → And the spoon goes like „It’s impossible!”

Jak zapewne zauważyliście już w pierwszych trzech zdaniach, coś się nam tutaj komplikuje z czasami. A wspominamy tu tylko o trzech z dwunastu angielskich czasów. Ale o tym za chwilę. Zacznijmy od sytuacji najprostszej, czyli od końca:

Przypadek e

Najprostszym co się nam może przytrafić jest dosłowne cytowanie czyjejś wypowiedzi. Jedyne o czym trzeba wtedy pamiętać, to żeby przytaczane słowa umieścić w cudzysłowie („”). Niczego nie zmieniamy, ponieważ cytujemy dosłownie właśnie.

Jako cudzysłów widać tylko na piśmie, w rozmowie naszą mowę zależną w języku angielskim możemy zasygnalizować po prostu lekką zmianą intonacji czy głosu. Ale to już tylko i wyłącznie kwestia naszego aktorskiego zacięcia.

Przypadek d

Tutaj konstrukcja wygląda dokładnie jak w języku polskim. Nie zmieniamy czasu, po prostu mówimy to, co ktoś powiedział. Zmieniamy tylko osobę (na przykład z „ja lubię” na „ona lubi”). Jest tu tylko jeden niuans. Możemy zrobić tak tylko wtedy, gdy czasownik wprowadzający czyjąś wypowiedź (radzi, mówi, myśli etc) jest w czasie teraźniejszym.

Co to praktycznie oznacza? Zdania tego typu traktować będą o w miarę ponadczasowych opiniach czy ideach. Mój lekarz zawsze tak mówi, jego zdanie nie zmienia się w tym temacie. Jest to ogólnie specyfika present simple, że opisuje regularne, nawykowe czynności. Głównie w ten sposób cytować będziemy zdania wyrażone w tym czasie właśnie, lecz niekoniecznie.

W ten sposób powiemy na przykład:

„I like cherries” She says she likes cherries.

„I will be rich one day!”. He believes he will be rich one day.

„I was a good child not like you!”. My mum thinks she was a good child not like me.

Patrz również: Forma ciągła czasownika

Przypadki a,b, c i wszystkie inne

Cały ambaras pojawia się jednak najpopularniejszym przypadku, gdzie ani nie cytujemy dosłownie, ani nie mówimy tego, co ktoś zawsze mówi, ale po prostu przytaczamy co ktoś akurat powiedział. Wtedy czasownik wprowadzający czyjąś wypowiedź jest w czasie przeszłym. Są to wszystkie te zdania zaczynające się od He said that…

W takiej sytuacji zastosujemy legendarną zasadę „jednego czasu do tyłu”. I akurat jest to jedna z niewielu zasad gramatycznych która ma sens!

Przecież jak ktoś powie I’m hungry (jestem głodny), to w chwili gdy cytujemy tę osobę, to ona pewnie jest już po obiedzie. Nie jest głodna, tylko była głodna. Dlatego moim zdaniem polskie „On powiedział, że jest głodny” ma mniej sensu niż angielskie „On powiedział, że był głodny” (He said he was hungry). Wiemy przecież tylko że był głodny w chwili gdy to mówił, dlatego mowa zależna w języku angielskim każe nam przetłumaczyć zdanie z czasu teraźniejszego na przeszły.

Podobnie będzie z przyszłością. Powiedział „I will kiss her”. Pewnie już to zrobił, więc w chwili gdy to mówimy owo całowanie nie jest już przyszłością, ale też jest prawdopodobnie przeszłością. By wyrazić tę niepewność angielskie will zamieniamy na would. Stąd: He promised he would kiss her.

Jeśli z kolei ktoś w przeszłości mówił o przeszłości (wydarzeniach, które już wtedy były przeszłością), jedyną sensowną opcją jest użycie czasu zaprzeszłego past perfect, który stosujemy w takich właśnie przypadkach.

W większości przypadków sprowadza się to do dodania had, zgodnie z zasadami tworzenia czasu zaprzeszłego past perfect. Dlatego I had a car accident zamienimy na He reported that he had had a car accident. Albo I was happy → He admitted he had bee happy.

W przypadku każdego z 12 angielskich czasów wykonamy teraz ten manewr „jednego czasu do tyłu”.

No może za wyjątkiem past perfect i past perfect continuous, bo stamtąd już nie ma gdzie się cofać – dlatego te dwa czasy pozostają bez zmian.

Jak mowa zależna w języku angielskim wgląda w praktyce widać w poniższej tabelce

(jeśli mieszają Ci się czasy, zapraszam do zestawienia angielskich czasów) :

Mowa zależna w języku angielskim – tabelka następstwa czasów:

Zwróć uwagę, że zarówno simple past, present perfect jak i sam past perfect w mowie zależnej w języku angielskim przyjmują formę past perfect. Tak więc jeśli słyszymy zdanie w mowie zależnej w języku angielskim z tym czasem, możemy jedynie domyślać się jak brzmiała oryginalna wypowiedź. Ale nie wiemy tego na pewno.

Patrz również: Czy samodzielna nauka w domu jest w ogóle możliwa?

Jakie słówka zmieniają się w mowie zależnej w języku angielskim?

W mowie zależnej w języku angielskim zwykle (ale nie zawsze) zmienić musimy tak zwane czasowniki modalne. Są to:

Jak być może zwróciliście uwagę w przypadku z shall, tomorrow zamieniło nam się na the following day. To moim zdaniem również logiczne. Przecież jeśli pytanie padło w poniedziałek, to jutrem był wtorek. Jeśli przytaczamy tę wypowiedź w środę, to dla środy jutrem jest czwartek. A spotkać mieliśmy się we wtorek nie w czwartek! Dlatego dużo lepiej jest powiedzieć po prostu następnego dnia – the following day (lub ewentualnie the next day).

Dlatego oprócz tomorrow, zamieniać słowa będziemy musieli we wszystkich tego typu przypadkach dotyczących zarówno czasu jak i miejsca. Jakie słówka musimy zmieniać w mowie zależnej w języku angielskim widać w poniższej tabelce.

Dodatkowo zmieniają się też wszystkie angielskie zaimki osobowe (personal pronouns) czyli wszystkie mój, twój, jej etc.

I/me/my/mine, you/your/yours zamieni się na him/his/her/hers w zależności od tego kto to powiedział.
Tak samo w liczbie mnogiej we/us/our/ours, you/your/yours zamieni się na they/their/theirs.

Na przykład:

I like your dress. → He said she liked her dress.

This is our money. → They lied it was their money.

Oczywiście jeśli cytujemy siebie samych, to nie zmieniamy osoby, ale czas owszem. Na przykład.

I like football. → I said I liked football.

To wszystko jest dość logiczne, po prostu trzeba o tym pamiętać. Dlatego jeśli usłyszycie słówka z lewej kolumny (zwłaszcza na teście!) to powinna zapalić się Wam lampeczka, że tutaj trzeba będzie cos zmienić, jeśli sprawdzian jest z mowy zależnej w języku angielskim!

Jakie jeszcze słówka powinny zapalać lampeczkę?

Patrz również: Sposób nauki języka angielskiego o którym nikt nie mówi.

Jaki słówka sygnalizują nam mowę zależną w języku angielskim?

Najpopularniejszy jest oczywiście said. Dlatego jeśli chcemy dobrze wpaść na egzaminie (szczegółnie pisemnym, ale ustnym też), lub po prostu chcemy brzmieć inteligentnie, w dobrym toie jest zastąpić to słowo bardziej precyzyjnymi czasownikami. jest ich mnóstwo, możesz użyć na przykład:

•  exclaimed (wykrzyknął)
•  asked (zapytał)
•  questioned (dopytywał, kwestionował)
•  believed (wierzył)
• boasted (przechwalał się)
•  admitted (przyznał)
•  threatened (zagroził)
•  warned (przestrzegł)
•  advised (radził)
•  remarked (zaznaczył)
•  noticed (zauważył)
•  whispered (wyszeptał)
•  stuttered (wyjąkał)

Pytania z mową zależną w języku angielskim

Dodatkowym ciekawym momentem z mową zależną w języku angielskim jest kwestia tego, jak przytaczamy czyjeś pytania.

Tutaj po pomocy musimy zgłosić się do słówka if lub whether. Oba znaczą „czy”. Pierwsze jest po prost bardziej potoczne, to drugie bardziej wysublimowane.

Natomiast z punktu widzenia czasów, sytuacja się nie zmienia – jeśli cytujemy pytanie dosłownie, to niczego nie zmieniamy tylko wsadzamy je w cudzysłów. W ponadczasowych pytaniach zostawiamy czas teraźniejszy. W pozostałych przypadkach stosujemy się do zasady „jeden czas do tyłu”. Oczywiście przytoczone zdanie kończymy kropką a nie znakiem zapytania.

Czyli byłoby to w naszych pięciu przypadkach tak:

a) „Do you want a banana?” She asked if I wanted a banana.

b) „Will you marry me?” He inquired (dopytywał się) whether she would marry him.

c) „Did Kasia have nice breasts?” He tried to recall (próbował sobie przypomnieć) if Kasia had had nice breasts.

d) „ Is smoking cigarettes a good idea?” My doctor always wonders (zastanawia się) whether smoking is a good idea”.

e) „Is it really impossible?”. And the spoon goes like „Is it really impossible?”

Patrz również: Instrumentalna czy integracyjna motywacja do nauki angielskiego?

A co z that w mowie zależnej w języku angielskim

W mowie zależnej w języku angielskim that (w sensie „że” a nie „tamto”) jest opcjonalne.

Można powiedzieć: He said he loved you. Albo He said that he loved you. Znaczą dokładnie to samo.

That dodaje przejrzystości, dlatego warto używać go w piśmie, szczególnie w oficjalnych tekstach. W mowie potocznej zwykle się to słówko pomija.

Warto zwrócić też uwagę na to, że w języku angielskim nie stosujemy (a prznajmniej nie musimy) dawać przecinka przed że=that.

Mowa zależna w tłumaczeniu zdań

Braki w znajomości języka angielskiego amatorskich tłumaczy wychodzą na przykład wtedy, gdy popatrzymy na to, jak przetłumaczymy powyższe zdanie. Zwykle początkujący tłumacze napiszą „Powiedział, że cię kochał”. Nie jest to jednak ani prawda, ani poprawna polszczyzna.

Jeśli tak powiemy, wynika z tego, że dziś już nie kocha. Co prawda nie jest na 100% pewne czy dalej kocha, ale nie jest na pewno powiedziane, że nie kocha. W poprawnym przekładzie zdanie to brzmi „Powiedział, że cię kocha” – zarówno wtedy, jak i prawdopodobnie, miejmy nadzieję teraz również.

Czy mowa zależna w języku angielskim stała się po tym tekście prostsza? Jeśli nadal macie jakieś pytania, śmiało zadajcie je w komentarzach!

Gramatyka angielska Matura i certyfikaty Słówka i idiomy

(225 opinii, średnio: 5,00 na 5)

Loading...