Brytyjski pisarz Rudyard Kipling napisał nie tylko Księgę Dżungli, pisał też wiersze. Najsłynniejszym z nich jest „If” („Jeśli” znany również jako „List do syna”). Przeczytaj go w oryginale z tłumaczeniem i zobacz, czy może pomóc nam z dzisiejszym kryzysem męskości?
Na zdjęciu: „Traktuj wszystko co lubisz poważnie, za wyjątkiem siebie samego” Rudyard Kipling
Rudyard Kipling: List do syna
Zdarzyło się wam kiedyś zastanowić, co by było, gdybyśmy wszyscy dostali magiczną receptę na życie? Receptę, która podaje idealne zachowanie na każdą sytuację, niczym instrukcja obsługi pralki, z tym że dla codziennego życia?
Jeśli tak, to powinniście poznać wiersz „If” („Jeśli”) Rudyarda Kiplinga (znany również pod nazwą „List do syna”, który niestety zginął walcząc w I wojnie światowej1). Jeden z najważniejszych wierszy literatury brytyjskiej jest właśnie taką złotą książeczką z poradami, tylko że w wersji poetyckiej i o wiele bardziej stylowej! Być może jest też dobrą odpowiedzią na „kryzys męskości”, który zaobserwować można w zachodniej kulturze?
Ale zacznijmy od początku.
Rudyard Kipling: Geniusz Pióra czy Kontrowersyjny Piewca Kolonializmu?
Rudyard Kipling to postać, której życie i twórczość przypominają przejażdżkę rollercoasterem przez literackie krajobrazy i historyczne zawirowania. Urodził się 30 grudnia 1865 roku w Bombaju w Indiach, co musiało wpłynąć na jego zamiłowanie do egzotyki i kolonialnych tematów. Choć jego nazwisko brzmi jak nazwa szlachetnego wina, Kipling to przede wszystkim autor „Księgi Dżungli” oraz twórca niezapomnianego wiersza „If”.
Kipling był literackim wirtuozem, który jako pierwszy Brytyjczyk zgarnął Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury w 1907 roku, dodatkowo stając się najmłodszym laureatem tego wyróżnienia. Jego opowieści o Mowglim i tygrysie Shere Khanie rozpalają wyobraźnię dzieci i dorosłych od ponad wieku. Ale nie tylko baśnie były jego domeną – Kipling to także mistrz krótkich form literackich i wierszy, które niosą mądrość i refleksję, czasem skrytą pod grubą warstwą brytyjskiego humoru i dżentelmeństwa.
Patrz również: Angielski dżentelmen – przeżytek czy niedościgniony ideał?
Kontrowersje wokół Rudyarda Kiplinga
Jak każdy chyba dziś autor z przeszłości, Rudyard Kipling również znalazł się ostatnio w ogniu poprawnej politycznie krytyki. Jak byśmy dziś powiedzieli ów „kontrowersyjny influencer” często gloryfikował kolonializm i nie stronił od poglądów, które współcześnie nazwalibyśmy imperialistycznymi i eurocentrycznymi. Współcześni krytycy zarzucają mu, że jego twórczość jest przesiąknięta rasizmem i że widział świat przez pryzmat białego kolonizatora.
Bez względu na to, czy będziemy upierać się przy tym, by postacie historyczne oceniać według dzisiejszych standardów moralnych czy nie, Kipling z pewnością potrafił uchwycić piękno i tajemniczość Indii oraz oddać ducha przygody i męstwa w swoich dziełach. Jego teksty pozostają ponadczasowe, a każda nowa generacja odkrywa w nich coś dla siebie – nawet jeśli współczesny „woke” dostaje od tego palpitacji serca.
Rudyard Kipling zmarł 18 stycznia 1936 roku. Znany w swoich czasach niczym dziś J.K. Rowling autor słów:
- „A man can never have too much red wine, too many books, or too much ammunition.”
(„Człowiek nigdy nie może mieć za dużo czerwonego wina, za dużo książek ani za dużo amunicji”.)
z pewnością uśmiechnąłby się dziś pod nosem, widząc, jak jego życie i twórczość wciąż wywołują burzliwe dyskusje.
Patrz również: Jak brytyjscy kolonialiści znieśli niewolnictwo?
Co to znaczy „If”
Angielski słowo „if” znaczy: „jeśli, jeżeli”.
Być może słysząc je również Ty dostajesz palpitacji serca, ponieważ kojarzy Ci się ze słynnymi trybami warunkowymi języka angielskiego. To prawda, we wszystkich tzw. conditionals występuje warunek, i słowo „if” jest najpopularniejszym warunkiem.
Kiedy w ten sposób gdybamy po angielsku, dzieją się ciekawe rzeczy na poziomie gramatycznym:
1. Jeśli spekulujemy o przyszłości w pierwszym trybie warunkowym, magicznie znika nam jedno „will”:
- I will see her. I will kiss her. ➞ If I see her, I will kiss her.
(Zobaczę ją. Pocałuję ją. ➞ Jeśli ją zobaczę, pocałuję ją.)
2. Jeśli spekulujemy o teraźniejszości w drugim trybie warunkowym, jedna część zdania jest w czasie przeszłym i możemy użyć tylko raz „would”:
- If I lived 200 years ago, I would think like people of that era.
(Gdybym żył 200 lat temu, myślałbym jak ludzie tamtej epoki. – Ale żyję teraz, więc myślę dziś inaczej niż oni wtedy myśleli!)
3. Jeśli spekulujemy o przeszłości w trzecim trybie warunkowym, jedna część zdania jest w czasie zaprzeszłym past perfect, a w drugiej mamy „would + have + past participle”:
- If I had lived in Victorian Britain, I would have become a pirate.
(Gdybym mieszkał w wiktoriańskiej Wielkiej Brytanii, zostałbym piratem. – Mówimy tu o sytuacji w przeszłości, nie spekulujemy jak w punkcie 2 na temat tego, co by mogło wydarzyć się tu i teraz.)
Zastosowanie słowa „If” w wierszu Rudyarda Kiplinga „If” czyli który to tryb warunkowy?
Jak zaraz zobaczysz, co druga linijka wiersza Rudyarda Kiplinga „If” zaczyna się od feralnego słowa „If”. Czy jednak coś nam się tu gramatycznie zmienia zgodnie z powyższym opisem? Z którym trybem warunkowym mamy tu do czynienia?
Zwróć uwagę, że cały wiersz If Rudyarda Kiplinga napisany jest w czasie teraźniejszym prostym present simple. Znaczy to, że do czynienia mamy tu z… zerowym trybem warunkowym!
Skąd taki niski rating tego okresu warunkowego?
Otóż dlatego, że w zerowym trybie warunkowym słowo „if” (czy jakikolwiek inny warunek) niczego nam nie zmienia ani nie komplikuje! Hurra!
Kiedy wyjaśniliśmy sobie więc już potencjalne pułapki gramatyczne, przejdźmy teraz do samego wiersza Rudyarda Kiplinga „Jeśli”!
Wiersz Rudyarda Kiplinga „If” w oryginale i z tłumaczeniem („Jeśli” aka „Letter to a son” czyli „List do syna”)
.
Możesz też posłuchać tego wiersza po angielsku:
- If you can keep your head when all about you
- Are losing theirs and blaming it on you;
- If you can trust yourself when all men doubt you,
- But make allowance for their doubting too;
- If you can wait and not be tired by waiting,
- Or, being lied about, don’t deal in lies,
- Or, being hated, don’t give way to hating,
- And yet don’t look too good, nor talk too wise;
Jeżeli zdołasz zachować spokój, chociażby wszyscy
Go stracili, ciebie oskarżając;
Jeżeli nadal masz nadzieję, chociażby wszyscy o Tobie zwątpili,
Licząc się jednak z ich zastrzeżeniami;
Jeżeli potrafisz czekać nie męcząc się czekaniem,
Jeżeli choć kłamią na Twój temat, Ty nie parasz się kłamstwem,
Jeżeli nie odpłacasz na nienawiść nienawiścią,
I mimo tego nie uważasz się za lepszego ani się nie mądrzysz.
- If you can dream—and not make dreams your master;
- If you can think—and not make thoughts your aim;
- If you can meet with triumph and disaster
- And treat those two impostors just the same;
- If you can bear to hear the truth you’ve spoken
- Twisted by knaves to make a trap for fools,
- Or watch the things you gave your life to broken,
- And stoop and build ’em up with wornout tools;
Jeśli potrafisz marzyć – ale nie czynisz marzeń swoim panem;
Jeśli potrafisz myśleć – a nie czynisz myśli swoim celem;
Jeżeli umiesz przyjąć sukces i porażkę,
Traktując jednakowo obu tych oszustów;
Jeśli potrafisz znieść, kiedy prawda, którą rzekłeś,
Przekręcana jest przez łotrów, którzy czynią z niej pułapkę dla głupców,
Lub patrzeć, jak to, na co poświęciłeś całe życie, zostaje zniszczone,
I zniżyć się, aby to odbudować starymi, zużytymi narzędziami;
- If you can make one heap of all your winnings
- And risk it on one turn of pitch-and-toss,
- And lose, and start again at your beginnings
- And never breathe a word about your loss;
- If you can force your heart and nerve and sinew
- To serve your turn long after they are gone,
- And so hold on when there is nothing in you
- Except the Will which says to them: “Hold on”;
Jeśli potrafisz zebrać wszystkie swoje wygrane „na kupę”
I położyć je na jednej szali (pitch-and-toss to taka dziecięca gra w rzucanie monetami do celu)
I przegrać, i zacząć od początku,
I nigdy nie pisnąć słowem o swojej stracie;
Jeśli potrafisz zmusić swoje serce, nerwy i ścięgna
Aby służyły Ci choćbyś od dawna czuł ich wyczerpanie,
I tak wytrwać, gdy nie ma w Tobie już nic
Poza Siłą Woli, która mówi im: „Trwajcie!”;
- If you can talk with crowds and keep your virtue,
- Or walk with kings—nor lose the common touch;
- If neither foes nor loving friends can hurt you;
- If all men count with you, but none too much;
- If you can fill the unforgiving minute
- With sixty seconds’ worth of distance run—
- Yours is the Earth and everything that’s in it,
- And—which is more—you’ll be a Man, my son!
Jeśli potrafisz przemawiać do tłumów i zachować uczciwość (nie tak jak politycy)
Lub chodzić z Królami – i nie stracić przy tym zwyczajności (zdrowego rozsądku)
Jeśli ani wrogowie, ani kochający przyjaciele nie mogą cię zranić,
Jeśli wszyscy ludzie Cię szanują, ale nikt za bardzo;
Jeśli potrafisz wypełnić nieubłaganie (upływającą) minutę
Sześćdziesięcioma sekundami sprintu, (Jeżeli potrafisz spożytkować każdą minutę, nadając wartość każdej
przemijającej chwili)
Twoja jest Ziemia i wszystko, co na niej,
I – co więcej – będziesz Mężczyzną, synu mój!
.
„If” Kiplinga – czyli jak zostać superbohaterem w 32 linijkach
Kipling, ten mistrz słowa, zabiera nas w podróż pełną mądrości i wyzwań, rzucając nam wyzwania w każdej strofie. Wyobraźcie sobie, że jesteście na treningu superbohatera. Nie, nie takim, gdzie biegacie w rajtuzach i maskach (chociaż kto wie, może to wasza bajka), ale takim, gdzie trenujecie swoją duszę i charakter.
If you can keep your head when all about you are losing theirs and blaming it on you… – No właśnie! Kto nie chciałby być jak spokojny mistrz zen, gdy w pracy wszyscy wpadają w panikę, bo drukarka znowu się zacięła?
If you can dream – and not make dreams your master… – Taka rada od Kiplinga to coś jak złoty środek między życiem w chmurach a stąpaniem twardo po ziemi. Możesz marzyć o zostaniu astronautą, ale najpierw może spróbuj zdać ten egzamin z matematyki.
Jakby w magiczny sposób przeniósł się w czasie i podpatrzył nasze współczesne zmagania z codziennością.
Czyżby Kipling był pierwszym blogerem lifestyle’owym? Kto wie!
Współczesny kryzys męskości
W świecie, który wydaje się wmawiać młodym chłopakom, że bycie białym, heteroseksualnym mężczyzną jest czymś w rodzaju nowoczesnego grzechu pierworodnego, albo idealnym pomysłem na siebie jest żywot nieodpowiedzialnego, zdziecinniałego Piotrusia Pana, może warto pamiętać również o pozytywnych aspektach prawdziwej męskości.
Mężczyzny, który ma swoje zdanie, ale potrafi słuchać, jest wierny swoim ideałom i wartościom, potrafi zapewnić spokój i bezpieczeństwo swojej kobiecie, rodzinie i ojczyźnie.
Czy wiersz „If” Rudyarda Kiplinga może dostarczyć wartościowych lekcji, które mogą pomóc w budowaniu takiego silnego, zdrowego i odpowiedzialnego wzorca męskości?
1. Zachowanie spokoju i pewności siebie
„If you can bear to hear the truth you’ve spoken, twisted by knaves to make a trap for fools„
Wyzwanie Kiplinga to jednak nie tylko droga usłana różami. To również szkoła twardej miłości. Mówi też „Jeśli potrafisz znieść, by prawdę, którą rzekłeś, przeinaczano na korzyść oszustów” – kto by pomyślał, że Kipling był prorokiem ery fake newsów?
Jednak za każdym wyzwaniem kryje się coś więcej niż tylko trudność. To lekcja samokontroli i wytrwałości, która może sprawić, że każdy z nas stanie się lepszą wersją siebie. Można by powiedzieć, że „If” to taki przedpotopowy kurs mindfulness, tylko w bardziej literackiej formie.
Współczesny mężczyzna często staje w obliczu stresu i presji, zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. Kipling podkreśla znaczenie zachowania spokoju i opanowania w trudnych sytuacjach. To ważna cecha lidera, który potrafi działać racjonalnie i podejmować mądre decyzje, nie poddając się emocjom.
2. Zaufanie do siebie i otwartość na krytykę
„If you can trust yourself when all men doubt you, but make allowance for their doubting too„
Kipling zachęca do zaufania sobie, ale także do otwartości na konstruktywną krytykę. „Jeśli będziesz miał zaufanie do siebie, gdy wszyscy w ciebie wątpią, ale też przyznasz rację ich wątpliwościom”. Współczesny kryzys męskości często wynika z braku pewności siebie lub zbyt dużej podatności na zewnętrzne opinie. Balansowanie między pewnością siebie a zdolnością do uczenia się z krytyki jest kluczem do osobistego rozwoju.
3. Wytrwałość i cierpliwość
„If you can wait and not be tired by waiting„
W dobie natychmiastowej gratyfikacji i przeładowania dopaminą w mediach społecznościowych, cierpliwość jest cnotą, która może być trudna do praktykowania. Dlatego tym bardziej warto ćwiczyć cierpliwość! Kipling przypomina, że wytrwałość i zdolność do czekania na rezultaty są kluczowe w osiąganiu długoterminowych celów. Gdy już je w sobie rozwiniesz, wszystko będzie prostsze, ponieważ „jeśli potrafisz czekać (…) nie będziesz zmęczony czekaniem”!
4. Integracja marzeń z rzeczywistością
„If you can dream—and not make dreams your master„
Współczesny mężczyzna powinien umieć marzyć i mieć wizję, ale jednocześnie nie może pozwolić, aby te marzenia oderwały go od rzeczywistości. Realistyczne podejście do życia, które łączy marzenia z konkretnymi działaniami, jest kluczem do sukcesu. No i warto pamiętać również, że „droga jest celem” – nie chodzi tylko o to, żeby gdzieś dojść, ale żeby sama podróż była przyjemna i pożyteczna! Może tak być tylko „jeśli potrafisz marzyć, ale nie pozwalasz, by marzenia tobą zawładnęły”.
5. Radzenie sobie z porażką
„If you can make one heap of all your winnings and risk it on one turn of pitch-and-toss, and lose, and start again at your beginnings and never breathe a word about your loss”
„Jeśli potrafisz zebrać wszystkie swoje wygrane i zaryzykować je w jednym ruchu hazardu, i przegrać, i zacząć od początku”. Oczywiście nie chodzi tu o to, żeby pójść do kasyna i postawić wszystko na jedną kartę, naiwnie wierząc w wygraną. Po prostu – czy tego chcemy czy nie – życie to jest gra.
Kipling uczy, że porażki są nieodłączną częścią życia. Nigdy nie przegrywa tylko ten, kto nigdy niczego nie próbuje – a to dosyć mało imponujące podejście do życia. Ważne jest, aby umieć się podnieść po upadku i zacząć od nowa z odwagą i determinacją. „I nigdy nie pisnąć słowem o swojej stracie„.
To lekcja odporności i siły charakteru, która jest niezwykle istotna w obliczu współczesnych wyzwań. Wszystko przemija, zarówno sukces jak i porażka – więc można przyglądać się im z zainteresowaniem jak zmieniającym się filmom w kinie!
6. Nie pozwól głupiej dumie popsuć Ci życia
„If you can talk with crowds and keep your virtue, or walk with kings—nor lose the common touch”
„Jeśli potrafisz mówić do tłumów i zachować swoją szlachetność, lub spacerować z królami – i nie stracić przy tym normalności”. Współczesny mężczyzna często musi balansować między różnymi rolami – zawodowymi, rodzinnymi, społecznymi. W jednych sprawach jesteśmy nauczycielami, w innych uczniami. Kipling podkreśla znaczenie autentyczności i integralności, niezależnie od kontekstu.
Jak pisała J.K. Rowling „siłę człowieka poznajesz po tym, jak traktuje słabszych a nie silniejszych od siebie”. To właśnie jest integralności, która jest kluczową cechą dżentelmena! Być może nie zrobi to z Ciebie skutecznego polityka, ale biznesmena już tak, a co najważniejsze, na pewno zrobi z Ciebie dobrego człowieka!
7. Świadomość upływu czasu
„If you can fill the unforgiving minute with sixty seconds’ worth of distance run„
Czas płynie. Kiedyś byłem synem, teraz jestem ojcem. Nic nie powstrzyma nieubłaganego upływu czasu. I to chyba nawet dobrze, że tak jest – zbyt długo rozciągnięta czasie radość robi się nudna, a dobrze mieć świadomość, że każde cierpienie też się kiedyś skończy. Pytanie tylko, jak chcemy przeżyć nasz czas na Ziemi?
Efektywne zarządzanie czasem i pełne wykorzystanie każdej chwili to umiejętności, które mogą pomóc w osiąganiu sukcesów i realizacji celów. Z każdym dniem bliżej jesteśmy grobowej deski, dlatego warto jest żyć w pełni, zamiast marnować czas i nerwy na mało znaczące sprawy!
Jednak „jeśli potrafisz wypełnić nieubłaganą minutę sześćdziesięcioma sekundami wartymi przebiegnięcia jej dystansu” i przeżyjesz swoje życie w pełni i świadomie, to tak naprawdę niczego lepszego od swego życia oczekiwać nie możesz!
Mądra Rymowanka po angielsku
Na koniec warto wspomnieć, że „If” to nie tylko zbiór mądrości, ale w angielskim oryginale to również przyjemna w odbiorze rymowanka, która mimo swojej powagi potrafi wywołać uśmiech. To jak czytanie starego listu od bardzo mądrego dziadka, który zna odpowiedzi na wszystkie nasze pytania, nawet te, których jeszcze nie zadaliśmy!
Czy więc warto poświęcić chwilę na lekturę „If”? Zdecydowanie tak! Bo kto wie, może kiedyś, w momencie kryzysu, przypomnimy sobie te kiplingowskie wersy i odkryjemy w sobie wewnętrznego superbohatera!
A może warto nauczyć się tego wiersza w wersji oryginalnej oczywiście na pamięć? Na pewno pomoże Ci to w płynnym mówieniu po angielsku!
Jeśli natomiast to za dużo – i doskonale to rozumiem – polecam prostsze zadanie! Zapisz się na kurs języka angielskiego online SPEAKINGO i naucz się mówić płynnie i mądrze po angielsku niczym angielski dżentelemen!
Nauka jest tu prosta i przyjemna – rozmawiasz ze swoim komputerem lub telefonem, który rozumie Cię, chwali, czasem nawet poprawia – a wiedza sama wchodzi Ci do głowy! Zresztą najlepiej przekonaj się sama lub sam – bez żadnych zobowiązań – jak to wygląda w praktyce!
A wkrótce będziesz mówić po angielsku niczym Rudyard Kipling! 🙂
