Czasowniki angielskie – nieregularne, spięte i kapryśne?

Czasownik to podstawowy budulec zdania. Czasowniki angielskie mają jednak gramatyczną spinkę (tenses), mają problemy z regularnością (irregular verbs) i mają różne „kaprysy” (moods). O co chodzi z tymi formami czasownika?

---

Co robią czasowniki angielskie?

• Czasowniki to słowa opisujące działanie. Biegnę (to run), słucham (to listen), siedzę (to sit), latam (to fly).
• Czasowniki angielskie czasami opisują też stany, na przykład istnieć (to exist), stać (to stand), boleć (to hurt) albo wydarzenia – wydarzać się (to happen), stawać się (to become).
• Podstawowa forma czasownika angielskiego (bez „to” o czym zaraz) nazywa się infinitive (bezokolicznik) – takimi znajdziemy je w słowniku.

3 aspekty czasowników angielskich

Formę czasowników angielskich modyfikują wspomniane na obrazku głównym aspekty:

1. ich czas gramatyczny (verb tense),
2. modalność (modal verbs)
3. oraz regularną i nieregularną odmianę (irregular verbs).

Zobaczmy sobie po kolei o co chodzi w tych tematach, przeplatając je innymi, równie ważnymi wątkami dotyczącymi angielskich czasowników.

1. Verb tenses (angielskie czasy)

Angielskie czasowniki odpowiedzialne są za to, że wiemy w którym z 12 czasów gramatycznych czyli tenses ( past simple, present perfect i tak dalej) jest zdanie. Często z pomocą przyjdą tu czasowniki posiłkowe, czasowniki w formie ciągłej czy czasowniki modalne. Ale po kolei.

Samo słowo tense ma też drugie znaczenie – napięty, spięty, intensywny – stąd wiele żartów na ten temat.

1.1 Czasowniki posiłkowe (auxiliary verbs)

Niektóre z angielskich czasów wymagają nie jednego, ale aż dwóch czy wręcz trzech czasowników. Na przykład tak jak jak po polsku w zdaniu „Będę pływał” mamy dwa czasowniki – „będę” pokazuje, że chodzi o przyszłość, a „pływał” że o sportowy kontakt z mokrą cieczą.

W języku angielskim czasownikami posiłkowymi (auxiliary verbs) są odpowiednio odmienione:

1. to be
2. to have
3. to do

Na przykład:

1. I am running. (W tej chwili biegnę.)
2. I have seen her. (Widziałem ją.)
3. Do you love me? (Czy mnie kochasz?)

1.2 Forma ciągła czasownika angielskiego (gerund)

Forma ciągła czasownika to nic innego jak znajomo brzmiąca końcówka -ing, którą dodajemy na końcu czasownika (verb) nazywanego po takiej modyfikacji już gerund. W ten sposób tworzymy przede wszystkim czasy zwane po angielsku ciągłymi  continuous.

Angielskie czasy gramatyczne (tenses) występują w odmianach – prostej (simple) i ciągłej (continuous).

Te czasy, w których występuje forma ciągła czasownika (tak zwane continuousy – present continuous, present perfect continuous, past continuous i past perfect continuous) zawsze kładą nacisk na dzianie się, na aktywność.

Nie ważne czy coś się udało zrobić, ważne, że się działo! 😉

Na przykład w czasie teraźniejszym:

1. Czas present simple: I jump every day – codziennie skaczę (niekoniecznie w tej chwili)
2. Czas present continuous: – I’m jumping now – (teraz właśnie skaczę)

Podobnie w czasie przeszłym:

1. Czas past simple: I jumped yesterday – Wczoraj skoczyłem (na przykład z bungee, było super!)
2. Czas past continuous: I was jumping all day – Wczoraj cały dzień podskakiwałem (i pewnie nic z tego nie mam)

I tak dalej w innych czasach.

Oprócz tego gerund używamy w takich zdaniach jak:

• I like dancing. (Lubię tańczenie – zdanie w present simple!)

…i nigdy potem nie wiemy, czy trzeba było użyć jak powyżej gerundu czy może bezokolicznika (I like to dance).

1.3 Czasownik w bezokoliczniku (infinitive)

Dlaczego przed czasownikami angielskimi dajemy „to”?

W języku angielskim czasowniki, rzeczowniki, a czasami również przymiotniki wyglądają identycznie. Weźmy może sobie na warsztat ten straszny przykład z kotem, żeby zapadł Wam w pamięć.

Tak więc słówko „blind” – no właśnie – co ono znaczy?

• Jako rzeczownik (noun) to będzie: a blind – zaślepka
• Jako przymiotnik (adjective) to będzie: blind – ślepy, niewidomy
• Jako czasownik (verb) to będzie: to blind – oślepiać, czynić niewidomym

Teraz rozumiecie już, dlaczego mówię o strasznym memie z kotem, brr..

gerund & infinitive

Jeśli przed czasownikiem jest to, to (niemal) zawsze dajemy go w bezokoliczniku (infinitive), czyli tej podstawowej, słownikowej formie.

• It’s nice to see you. (Miło Cię wiedzieć.)
• I would like to go now. (Chciałbym już iść.)

Tu pojawia się jednak pewien problem. Skąd wiedzieć kiedy dać formę ciągłą a kiedy okolicznik?

Czasami możemy dać tylko formę ciągłą (gerund):

• I ran five miles without stopping. (Przebiegłem pięć mil bez zatrzymywania.)

czasami tylko bezokolicznik (infinitive):

• We decided to walk. (postanowiliśmy pójść na piechotę.)

Innym razem obie opcje są możliwe:

• I stopped smoking. (Rzuciłem palenie.)
• I stopped to smoke. (zatrzymałem się, żeby zapalić)

Natomiast wyjaśnienie kiedy dajemy to a kiedy ing to spory, oddzielny temat, dlatego  o tym w osobnym wpisie poniżej:

1.4 Czasowniki angielskie w różnych czasach gramatycznych (tenses)

Dzięki 12 angielskim czasom gramatycznym – czyli różnym sposobom użycia angielskich czasowników –  wiemy czy coś się wydarzyło (simple past) czy wydarzało się (past continuous), czy wydarza się teraz (present continuous), wydarza się regularnie (present simple), czy może dopiero się wydarzy (future simple), lub będzie się wydarzać (future continuous)… i tak dalej.

Na przykład dla czasownika „uczyć się” może być to:

• learn 
• learned
  
• is learning 
• will learn 
• will be learning 
• will have learned
• will have been learning
• had learned
• had been learning
• could have been learning
• should have learned
• …i tak dalej (np. w stronie biernej o czym zaraz) :).

Jakie to czasy?

12 angielskich czasów

Ogólnie rzecz biorąc jak w języku polskim mamy trzy podstawowe czasy. Stąd na przykład angielski czasownik jump (podskakiwać) będzie odmieniał się w nich następująco:

1. Czas past simple – I jumped yesterday. – Wczoraj podskoczyłem.
2. Czas present simple – I jump every day. – Co dzień podskakuję.
3. Czas future simple – I will jump tomorrow. – Jutro podskoczę.

Oprócz tego każdy z tych czasów ma swoją formę ciągłą (continuous)

• Czas past continuous– I was jumping yesterday. – Wczoraj skakałem.
• Czas present continuous – I’m jumping now. – Właśnie skaczę.
• Czas future continuous – I will be jumping tomorrow. – Jutro będę skakał.

A każdy z nich występuje również w prefekcie”

1. Czas past perfect simple – I had jumped before. – Ja już byłem-podskoczyłem wcześniej.
2. Czas present perfect – I have jumped three times. – Podskoczyłem właśnie trzy razy.
3. Czas future perfect simple – I will have jumped tomorrow. – Jutro będę już po skoku.
4. Czas future perfect continuous – Tomorrow, I will have been jumping for two months already. – Jutro będę skakał już od dwóch miesięcy.

Tak z sześciu czasów robi nam się dwanaście.

Warto pamiętać przede wszystkim o czasie present perfect –  języku angielskim nie mamy takiego tworu, natomiast w angielskim jest to jeden z najpopularniejszych czasów (tenses).

Ale więcej na ten temat polecam poczytać we wpisie o angielskich czasach:

1.5 Strona czynna (active voice) i strona bierna (passive voice) czasowników angielskich

Słowo voice dosłownie znaczy „głos” ale chodzi tutaj o stronę czynną lub bierną (passive voice) – to znaczy czy robimy coś (strona czynna, aktywna) czy coś zostało zrobione (strona bierna).

By zbudować zdanie w stronie biernej potrzebujemy odpowiedniej formy czasownika posiłkowego być (to be) oraz czasownika „właściwego” w „trzeciej formie” past participle.

Będą to zdania w stylu „zostało zrobione”, „jest realizowany” i tak dalej.

W czasie przeszłym simple past strona bierna będzie wyglądać następująco:

• Strona czynna: I brought flowers. (Przyniosłem kwiaty)
• Strona bierna: Flowers were brought. (Kwiaty zostały przyniesione)

Wyraźnie widać tutaj, że w stronie czynnej chodzi o to, że JA te kwiaty przyniosłem. Zupełnie na odwrót niż w stronie biernej: tutaj ważne jest jedynie, że są, a kto je dostarczył jest bez znaczenia – lub wręcz nie chcemy powiedzieć, kto za tym wszystkim stoi.

Podobnie będzie ze stroną bierną w czasie teraźniejszym present simple:

• Strona aktywna: Ania cleans this room every day. (Ania codziennie sprząta ten pokój)
• Strona bierna: This room is cleaned every day. (Ten pokój jest sprzątany codziennie).

Tak więc strony biernej używamy zwykle, jeśli chcemy ukryć kto wykonał daną czynność, lub po prostu tego nie wiemy. Oczywiście zawsze na końcu zdania dodać można przez kogo dana czynność została wykonana:

• This room is cleaned every day by Ania. (Ten pokój jest codziennie sprzątany przez Anię).

Jako że jest to obszerny temat, poświęciłem mu aż dwa osobne wpisy.

Niecodzienne wprowadzenie do strony biernej znajdziesz tutaj:

W ramach uzupełnienia zapraszam również na krótki kurs dyplomacji:

1.6 Angielskie czasowniki modalne (modal verbs)

Czasowniki modalne to szczególny rodzaj angielskich czasowników, który rządzi się trochę innymi prawami od reszty czasowników.

To jakie słówka jak: can, could, should, would, will, ought to i tak dalej.

Na przykład nie musimy w ich przypadku pamiętać o dodaniu końcówki -s w czasie present simple:

• I can dance and he can dance. (Ja potrafię tańczyć i on potrafi tańczyć. – Nie mówimy cans)

Generalnie modyfikują „normalne” czasowniki by wyrazić nasze życzenia, wątpliwości, przekonanie o słuszności, prośbę, zakaz, przyzwolenie i tak dalej.

• You shouldn’t do it. (Nie powinieneś tego robić.)
• You can’t do it. (Nie możesz tego zrobić.)
• Would you do it? (Zrobiłbyś to?)

Jako, że jest to znowu obszerny temat, zapraszam do osobnego wpisu na temat czasowników modalnych w języku angielskim:

Czytaj również: Co to są angielskie czasowniki modalne?

2. Verb moods (tryby czasownika)

Słowo mood znaczy dosłownie humor, natomiast moody znaczy humorzasty, kapryśny, znowu stąd żarty językowe. Chodzi tu o całą historię znaną szerzej w językoznawstwie pod pojęciem trybów.

W języku angielskim zwykle¹ mówimy o pięciu trybach (moods):

2.1 Conditional Mood (tryb warunkowy czasownika)

Tryb warunkowy zwykle poznasz, po spójnikach conditional conjunctions takich jak if, when, until. W drugiej części zdania jest wtedy zwykle would.

Zwykle mówimy o czterech trybach warunkowych, które spędzają sen z powiek wielu uczniom języka angielskiego:

2.1.0 Zero conditional (zerowy tryb warunkowy)

• When Autumn comes, leaves turn gold. (Gdy przychodzi jesień, liście zmieniają kolor na złoty.)

2.1.1 First conditional (pierwszy tryb warunkowy)

• If he comes, we’ll go for a beer. (Jeśli przyjdzie to pójdziemy na piwo.)

2.1.2 Second conditional (zerowy tryb warunkowy)

• If I were you, I wouldn’t do it. (Gdybym był Tobą, to bym tego nie robił.)

2.1.3 Third conditional (zerowy tryb warunkowy)

• If I had known it earlier, I wouldn’t have done it. (Gdybym był-wiedział wcześniej, to bym tego nie zrobił.)

2.2 Imperative Mood (tryb rozkazujący czasownika)

Tu prosto i bezpośrednio wydajemy rozkaz:

• Always remember: you’re unique, just like everyone else. (Zawsze pamiętaj: jesteś wyjątkowy, jak wszyscy inni.)
• Shut up! (Zamknij się!)
• Make sure she calls the store tomorrow. (Zadbaj o to, żeby jutro zadzwoniła do sklepu.)
• When you arrive at the airport, walk to Gate 54. (Gdy zajedziesz na lotnisko, idź do bramki numer 54.)

2.3 Indicative Mood (tryb oznajmujący, orzekający czasownika)

Większość zdań jest właśnie w trybie oznajmującym. Po prostu relacjonujemy co widzimy, myślimy czy uważamy.

• English is fun! (Angielski jest super!)
• The road to success is always under construction. (Droga do sukcesu zawsze jest w budowie.)
• Half of the people in the world are below average. (Połowa ludzi na świecie jest poniżej średniej.)

2.4 Interrogative Mood (tryb pytający czasownika)

W języku angielskim aby zadać pytanie zwykle musimy uciec się o pomoc do czasownika posiłkowego. Ponieważ w języku angielskim nie ma niczego na kształt polskiego „czy”, zmienia się nam też szyk zdania. Zamiast „czy” stosujemy inwersję, to znaczy zamieniamy miejscami pierwsze słowa ze zdania twierdzącego.

Na przykład You are hungry. (Jesteś głodna) zamieniamy na:

• Are you hungry? (Jesteś głodna?)
• Have you seen my glasses? (Widziałeś moje okulary?)
• Where does he work? (Gdzie on pracuje?)

2.5 Subjunctive Mood (tryb łączący czasownika)

W języku angielskim wychodzi z użycia, wyraża nasze życzenia, możliwe bądź wyobrażone, dlatego często myli się trybem warunkowym. Mi najbardziej podobają się gramatycy, według których jedno zdanie może być w obu trybach jednocześnie².

Tak czy owak przykładami zdań w tym trybie byłyby:

• His doctor suggested that Joe run three times a week. (Jego lekarz zasugerował, żeby Joe biegał trzy razy w tygodniu.)
• I wish you were here. (Chciałbym, żebyś tu była)
• God save the Queen! (Boże chroń królową!)

3. Irregular Verbs (czasowniki nieregularne)

Zwykle odmiana przez czasy odbywa się według prostego regularnego schematu (angielskie czasowniki regularne). Czasami mamy jednak do czynienia z tak zwanymi czasownikami nieregularnymi (irregular – znaczy nieregularny, mający problem z regularnością – znowu powód do żartów językowych).

Angielskie czasowniki to kolejny sztandarowy temat wszystkich próbujących zgłębić tajniki angielskiej gramatyki. Na szczęście czy nieszczęście, nie ma tu nic do kombinowania. Trzeba zakuć.

Ale co w ogóle chodzi z angielskimi czasownikami nieregularnymi?

Czasowniki regularne

Przeszłą formę angielskich czasowników regularnych tworzymy w niezwykle prosty sposób – dodajemy końcówkę -ed i po krzyku.

• Jump-jumped (skacze-skakał)

i już.

W przypadku czasowników regularnych trzecia forma (past participle – to ta od perfektów) jest taka sama jak „druga” forma („zwykły” czas przeszły simple past). Prościej by być nie mogło gdyby nie… czasowniki nieregularne właśnie.

Czasowniki nieregularne

Z powodu burzliwej historii języka angielskiego oraz jego naturalnej ewolucji, niewielka część angielskich czasowników odmienia się nieregularnie. Na tyle nieregularnie, że po prostu trzeba sobie zapamiętać, że na przykład:

• go – went – gone (idzie – poszedł – przyszedł w perfekcie)
• swim – swam -swum (pływała – płynęła– przypłynęła w perfekcie).

Co prawda nie ma ich za wiele, są to jednak akurat te najczęściej używane czasowniki angielskie. Ale jak wspomniałem, więcej na ten temat i lista angielskich czasowników nieregularnych w osobnym wpisie.

Nieregularne, spięte i kapryśne czasowniki angielskie

Uff!

Teraz chyba tytułowy żart stał się bardziej jasny?

Jesteś spięty (tense), humorzasty (moody) i masz problemy z regularnością (irregular)?

W takim razie na pewno jesteś czasownikiem (verb)!

Angielskie czasowniki frazowe (phrasal verbs)

Oprócz tego na koniec warto powiedzieć sobie jeszcze, że niektóre angielskie czasowniki składają się z dwóch lub nawet trzech słów, czyli z całej frazy. Dlatego nazywamy je czasownikami frazowymi (phrasal verbs) lub pieszczotliwie frejzalami.

Będą to takie słówka jak na przykład:

• take off (wzlatywać w powietrze)
• go on (kontynuuj)
• get on well with (mieć z kimś dobre relacje)

Jest ich mnóstwo i trzeba się ich po prostu nauczyć.

Czasowniki frazowe to popularny element mowy potocznej, który cały czas przewija się nam w nauce języka angielskiego.

Natomiast w poniższym wpisie nauczyć się możesz tych frejzali, których nie poznasz w szkole 😉

Czytaj również: 9 nieprzyzwoitych angielskich frejzali w memach.

Ćwiczenia z angielskimi czasownikami

Czasowniki angielskiej najlepiej – jak wszystko – ćwiczyć w całych zdaniach.

W ten sposób z kontekstu „czujemy” gdzie i kiedy je stosować.

Dlatego czytanie teorii jest może i ciekawe, natomiast jeśli chcemy mówić po angielsku musimy… zacząć mówić po angielsku.

Dlatego polecam kurs języka angielskiego online Speakingo, na którym wszystkie powyższe (i nie tylko) zagadnienia gramatyczne dyskretnie ujęte są w programie nauczania. Jednak tutaj ćwicząc angielski ze Speakingo nie musisz zawracać sobie głowy gramatycznymi regułkami, tylko jak dziecko powtarzasz poprawne zdania, a cała gramatyka podświadomie utrwala Ci się w głowie.

Niewiarygodne? A jednak!

Zresztą najlepiej sprawdź to na własnej skórze. Pierwszy tydzień na wypróbowanie masz i tak za darmo!

Tylko uważaj – nauka języka angielskiego ze Speakingo uzależnia! 😉

---

Angielski nie nauczy się sam!

Zapisz się na kurs języka angielskiego online Speakingo!

Zacznij naukę

---

Kącik filozofa czasownikowego z Hyde Parku

Zastanawialiście się kiedyś, czym jest powiedzmy coś takiego jak rzeka?

Wydaje się nam zwykle, że to jest jakaś rzecz – stąd river (rzeka) jest rzeczownikiem (noun). Ale przecież to cały czas nowa woda, wszystko bezustannie płynie i się zmienia, jest w ciągłym ruchu, pantha rhei jak mówili starożytni Grecy.

Czy nie byłoby rozsądniej, gdyby zamienić wszystkie rzeczowniki na czasowniki?

Ale jak by to miało wyglądać?

Napiszcie co myślicie, lub zadajcie pytania o gramatykę czasowników angielskich w komentarzach!