Czasowniki angielskie – nieregularne, spięte i kapryśne?

Czasownik to podstawowy budulec zdania. Czasowniki angielskie mają jednak gramatyczną spinkę (tenses), mają problemy z regularnością (irregular verbs) i mają różne „kaprysy” (moods). O co chodzi z tymi formami czasownika?

Co to są czasowniki angielskie?

• Czasowniki to słowa opisujące działanie. Na przykład: biegnę (to run), słucham (to listen), siedzę (to sit), latam (to fly).
• Czasowniki angielskie czasami opisują też stany, na przykład: istnieć (to exist), stać (to stand), boleć (to hurt) albo wydarzenia – wydarzać się (to happen), stawać się (to become).
• Dzięki temu w jakiej formie czasowniki występują w zdaniu wiemy, który z 12 angielskich czasów gramatycznych został zastosowany, czy zdanie jest w stronie biernej, trybie warunkowym itd.

Aby pozostać wiernym memowi powyżej, w tym przekrojowym tekście czasowniki angielskie omówimy sobie przez pryzmat ich trzech „kluczowych” cech. Znajdziesz też w tym wpisie wiele linków do tekstów bardziej szczegółowo opisujących poruszane zagadnienia.

Nie przejmuj się też jeśli nie wszystko będzie od razu jasne – to praktycznie wszystko, co musisz wiedzieć na ich temat!

Nieregularne, spięte i kapryśne czasowniki angielskie

Formę czasowników angielskich modyfikują wspomniane na obrazku trzy główne aspekty:

1. „Spiętość” (verb tense)
   • „Zapasowe” czasowniki posiłkowe (auxiliary verbs).
   • Forma ciągła czasownika angielskiego (gerund)
   • Czasownik w bezokoliczniku (infinitive)
   • Czasowniki angielskie w 12 czasach gramatycznych (tenses)
   • Strona czynna (active voice) i strona bierna (passive voice)
   • Czasowniki modalne (modal verbs)
2. „Humorzastość” (mood)
   • Conditional Mood (0, 1, 2, 3 tryb warunkowy czasownika)
   • Imperative Mood (tryb rozkazujący czasownika)
   • Indicative Mood (tryb oznajmujący, orzekający czasownika)
   • Interrogative Mood (tryb pytający czasownika)
   • Subjunctive Mood (tryb łączący czasownika)
3. Nieregularność
   • Czasowniki regularne (regular verbs)
   • Czasowniki nieregularne (irregular verbs)
   • A co to jest participle?
   • Czasowniki frazowe (phrasal verbs)

Zobaczmy sobie po kolei o co chodzi w tych tematach, przeplatając je innymi, równie ważnymi wątkami dotyczącymi angielskich czasowników.

1. Verb tenses (angielskie czasy gramatyczne)

Angielskie czasowniki odpowiedzialne są za to, że wiemy w którym z 12 czasów gramatycznych (po angielsku tenses) jest zdanie. Często „zwykłym” czasownikom z pomocą przyjdą tu czasowniki posiłkowe czy czasowniki modalne. Ale po kolei.

Natomiast nie ukrywajmy tego dłużej – z tą „spiętością” to żart. Słowo tense (czas gramatyczny) ma też drugie znaczenie – napięty, spięty, intensywny – stąd tyle żartów na ten temat.

1.1 Czasowniki posiłkowe (auxiliary verbs)

Niektóre z angielskich czasów wymagają nie jednego, ale aż dwóch czy wręcz trzech czasowników.

Tak jak jak po polsku w zdaniu „Będę pływał” mamy dwa czasowniki – „będę” pokazuje, że chodzi o przyszłość, a „pływał”, że o sportowo-rekreacyjny kontakt z mokrą cieczą.

W języku angielskim czasownikami posiłkowymi (auxiliary verbs) są:

1. to be
2. to have
3. to do
4. oraz opcjonalnie czasowniki modalne.

Na przykład:

1. I am running. (W tej chwili biegnę.)
2. I have seen her. (Widziałem ją.)
3. Do you love me? (Czy mnie kochasz?)

Wytłuszczone czasowniki posiłkowe same z siebie nic nie znaczą. Pełnią w zdaniu jedynie funkcję gramatyczną.

1.2 Forma ciągła czasownika angielskiego (gerund)

Forma ciągła czasownika to nic innego jak znajomo brzmiąca końcówka -ing, którą dodajemy na końcu czasownika (verb). Po takiej modyfikacji nasz verb to już gerund. W ten sposób tworzymy przede wszystkim czasy zwane po angielsku ciągłymi continuous, albo bardziej po amerykańsku progressive.

Angielskie czasy gramatyczne (tenses) występują w odmianach – prostej (simple) i ciągłej (continuous / progressive).

Te czasy, w których występuje forma ciągła czasownika (tak zwane continuousy – present continuous, present perfect continuous, past continuous i past perfect continuous) zawsze kładą nacisk na dzianie się, na aktywność.

Nie ważne czy coś się udało zrobić, ważne, że się działo! 😉

Tak więc mamy takie pary możliwości:

W czasie teraźniejszym:

1. Czas present simple:

• I jump every day.

(Codziennie skaczę – niekoniecznie w tej chwili.)

2. Czas present continuous:

• I’m jumping now.

(Teraz właśnie skaczę.)

Podobnie w czasie przeszłym:

1. Czas past simple:

• I jumped yesterday.

(Wczoraj skoczyłem – na przykład z bungee, było super!)

2. Czas past continuous:

• I was jumping all day.

(Wczoraj cały dzień podskakiwałem – i pewnie nic z tego nie mam…)

I tak dalej w innych czasach.

Oprócz tego gerund używamy w takich zdaniach jak:

• I like dancing. (Lubię tańczenie – zdanie w present simple!)

…i nigdy potem nie wiemy, czy trzeba było użyć jak powyżej gerundu czy może bezokolicznika (I like to dance).

Ale o tym w tekście poniżej:

1.3 Czasownik w bezokoliczniku (infinitive)

Dlaczego przed czasownikami angielskimi dajemy „to”?

W języku angielskim czasowniki, rzeczowniki, a nawet przymiotniki wyglądają czasami identycznie. Weźmy może sobie na warsztat ten straszny przykład z kotem poniżej, żeby zapadł Wam w pamięć.

Tak więc słówko „blind” – no właśnie – co ono znaczy?

• Jako rzeczownik (noun) to będzie: a blind – zaślepka
• W roli przymiotnika (adjective) to będzie: blind – ślepy, niewidomy
• Jako czasownik (verb) to będzie: to blind – oślepiać, czynić niewidomym

Teraz rozumiecie już, dlaczego mówię o strasznym memie z kotem, brr… On wcale nie lubi pomagać niewidomym dzieciom tylko…

gerund & infinitive

Jeśli przed czasownikiem jest „to”, wtedy (niemal) zawsze dajemy go w bezokoliczniku (infinitive), czyli tej podstawowej, słownikowej formie.

• It’s nice to see you.

(Miło Cię wiedzieć.)

• I would like to go now.

(Chciałbym już iść.)

Tu pojawia się jednak pewien problem. Skąd wiedzieć kiedy dać formę ciągłą (-ing) a kiedy bezokolicznik?

Czasami możemy dać tylko formę ciągłą (gerund):

• I ran five miles without stopping.

(Przebiegłem pięć mil bez zatrzymywania.)

Czasami możemy dać tylko bezokolicznik (infinitive):

• We decided to walk.

(Postanowiliśmy pójść na piechotę.)

Innym razem obie opcje są możliwe:

• I stopped smoking.

(Rzuciłem palenie.)

• I stopped to smoke.

(Zatrzymałem się, żeby zapalić.)

Natomiast wyjaśnienie kiedy dajemy to a kiedy ing to spory, oddzielny temat, dlatego  o tym w osobnym wpisie poniżej:

1.4 Czasowniki angielskie w różnych czasach gramatycznych (tenses)

Dzięki 12 angielskim czasom gramatycznym – czyli różnym sposobom użycia angielskich czasowników –  wiemy czy coś się wydarzyło (simple past) czy wydarzało się (past continuous), czy wydarza się teraz (present continuous), wydarza się regularnie (present simple), czy może dopiero się wydarzy (future simple), lub będzie się wydarzać (future continuous)… i tak dalej.

Na przykład dla czasownika „uczyć się” może być to:

• learn 
• learned
  
• is learning 
• will learn 
• will be learning 
• will have learned
• will have been learning
• had learned
• had been learning
• could have been learning
• should have learned
• …i tak dalej (np. w stronie biernej o czym zaraz) :).

Jakie to będą czasy gramatyczne?

12 angielskich czasów gramatycznych

Ogólnie rzecz biorąc jak w języku polskim mamy trzy podstawowe czasy. Stąd na przykład angielski czasownik jump (podskakiwać) w 12 angielskich czasach gramatycznych będzie odmieniał się w nich następująco:

1. Czas past simple – I jumped yesterday. – Wczoraj podskoczyłem.
2. Czas present simple – I jump every day. – Co dzień podskakuję.
3. Czas future simple – I will jump tomorrow. – Jutro podskoczę.

Oprócz tego każdy z tych czasów ma swoją formę ciągłą (continuous):

4. Czas past continuous– I was jumping yesterday. – Wczoraj skakałem.
5. Czas present continuous – I’m jumping now. – Właśnie skaczę.
6. Czas future continuous – I will be jumping tomorrow. – Jutro będę skakał.

A każdy z nich występuje również w prefekcie – i tak z sześciu czasów robi nam się dwanaście:

7. Czas past perfect simple – I had jumped before. – Ja już byłem-podskoczyłem wcześniej.
8. Czas present perfect – I have jumped three times. – Podskoczyłem właśnie trzy razy.
9. Czas future perfect simple – I will have jumped tomorrow. – Jutro będę już po skoku.

Oraz w „perfekcyjnej” wersji ciągłej (continuous):

10. Czas past perfect continuous – I had been jumping all my childhood. – Ja byłem-podskakiwałem przez całe swoje dzieciństwo.
11. Czas present perfect continuous – I have been jumping all morning. – Całe rano już skaczę.
12. Czas future perfect continuous – Tomorrow, I will have been jumping for two months already. – Jutro będę skakał już od dwóch miesięcy.

Podczas nauki warto pamiętać przede wszystkim o czasie present perfect – w języku polskim nie mamy takiego tworu, natomiast w angielskim jest to jeden z najpopularniejszych czasów (tenses).

Ale więcej na ten temat polecam poczytać we wpisie z obszerniejszym zestawieniem wszystkich 12 angielskich czasów:

1.5 Strona czynna (active voice) i strona bierna (passive voice) czasowników angielskich

Słowo voice dosłownie znaczy „głos”. Tutaj chodzi nam jednak o stronę czynną (active voice) lub bierną (passive voice) – to znaczy czy „robimy coś” (strona czynna, aktywna) czy „coś zostało zrobione” (strona bierna).

By zbudować zdanie w stronie biernej potrzebujemy odpowiedniej formy czasownika posiłkowego być (to be) oraz czasownika „właściwego” w „trzeciej formie” past participle (o niej więcej na końcu tekstu).

W czasie przeszłym simple past strona bierna będzie wyglądać następująco:

Strona czynna czasu past simple: 

• I brought flowers. 

(Przyniosłem kwiaty.)

Strona bierna czasu past simple: 

• Flowers were brought. 

(Kwiaty zostały przyniesione.)

Wyraźnie widać tutaj, że w stronie czynnej chodzi o to, że JA te kwiaty przyniosłem. Zupełnie na odwrót niż w stronie biernej: tutaj ważne jest jedynie, że są, a kto je dostarczył jest bez znaczenia – lub wręcz nie chcemy powiedzieć, kto za tym wszystkim stoi.

Podobnie będzie ze stroną bierną w czasie teraźniejszym present simple:

Strona aktywna present simple: 

• Ania cleans this room every day. 

(Ania codziennie sprząta ten pokój.)

Strona bierna present simple: 

• This room is cleaned every day. 

(Ten pokój jest sprzątany codziennie.)

Tak więc strony biernej używamy zwykle, jeśli chcemy ukryć kto wykonał daną czynność, lub po prostu tego nie wiemy. Oczywiście zawsze na końcu zdania dodać można przez kogo dana czynność została wykonana:

• This room is cleaned every day by Ania. 

(Ten pokój jest codziennie sprzątany przez Anię).

Strona bierna teoretycznie występuje we wszystkich czasach. Praktycznie jednak nie we wszystkich 🙂

Ale szczegółowo opisuję to w osobnych tekstach na ten temat.

Stroną bierna w przyszłości:

Strona aktywna future simple: 

• She will save him. 

(Ona go uratuje.)

Strona bierna future simple: 

• He will be saved.

(On zostanie uratowany.)

Oczywiście jest też coś takiego jak present perfect passive.

1.6 Angielskie czasowniki modalne (modal verbs)

Czasowniki modalne to szczególny rodzaj angielskich czasowników, który rządzi się trochę innymi prawami od reszty czasowników.

To jakie słówka jak: can, could, should, would, will, ought to i tak dalej.

Na przykład nie musimy w ich przypadku pamiętać o dodaniu końcówki -s w czasie present simple:

• I can dance and he can dance.

(Ja potrafię tańczyć i on potrafi tańczyć. – Nie mówimy he cans)

Generalnie modyfikują „normalne” czasowniki by wyrazić nasze życzenia, wątpliwości, przekonanie o słuszności, prośbę, zakaz, przyzwolenie i tak dalej.

• You shouldn’t do it.

(Nie powinieneś tego robić.)

• You can’t do it.

(Nie możesz tego zrobić.)

• Would you do it?

(Zrobiłbyś to?)

Jako, że jest to znowu obszerny temat, zapraszam do osobnego wpisu na temat czasowników modalnych w języku angielskim:

Pamiętaj również, że czasowniki modalne mogą występować w przeszłości (modals in the past).

2. Verb moods (tryby czasownika)

Słowo mood znaczy dosłownie humor, natomiast moody znaczy humorzasty, kapryśny, znowu stąd żarty językowe. W kontekście angielskiej gramatyki chodzi natomiast o całą historię znaną szerzej w językoznawstwie pod pojęciem trybów.

W języku angielskim zwykle¹ mówimy o pięciu trybach (moods).

Pierwszym z nich są wszystkie okresy czy też tryby warunkowe (conditionals) razem wzięte. Jako że jest to ogromny temat, podam tylko po jednym przykładzie każdego z nich.

2.1 Conditional Mood (tryb warunkowy czasownika)

Tryb warunkowy zwykle poznasz po spójnikach conditional conjunctions takich jak if, when, until.

Zwykle mówimy o czterech trybach warunkowych (plus ich mieszanki), które spędzają sen z powiek wielu uczniom języka angielskiego…

2.1.0 Zero conditional (zerowy tryb warunkowy)

• When Autumn comes, leaves turn gold.

(Gdy przychodzi jesień, liście zmieniają kolor na złoty.)

2.1.1 First conditional (pierwszy tryb warunkowy)

• If he comes, we’ll go for a beer.

(Jeśli przyjdzie to pójdziemy na piwo.)

2.1.2 Second conditional (drugi tryb warunkowy)

• If I were you, I wouldn’t do it.

(Gdybym był Tobą, to bym tego nie robił.)

2.1.3 Third conditional (trzeci tryb warunkowy)

• If I had known it earlier, I wouldn’t have done it.

(Gdybym był-wiedział wcześniej, to bym tego nie zrobił.)

2.1.4 Mieszane tryby warunkowe (mixed conditionals)

• If I had learned it at school, I would know Russian now.

(Gdybym – wtedy w przeszłości w szkole – się go nauczył, to teraz bym znał rosyjski.)

2.2 Imperative Mood (tryb rozkazujący czasownika)

Tu prosto i bezpośrednio wydajemy rozkaz:

• Always remember: you’re unique, just like everyone else.

(Zawsze pamiętaj: jesteś wyjątkowy, tak jak wszyscy inni.)

• Shut up!

(Zamknij się!)

• Make sure she calls the store tomorrow.

(Zadbaj o to, żeby jutro zadzwoniła do sklepu.)

• When you arrive at the airport, walk to Gate 54.

(Gdy zajedziesz na lotnisko, idź do bramki numer 54.)

2.3 Indicative Mood (tryb oznajmujący, orzekający czasownika)

Większość zdań jest właśnie w trybie oznajmującym. Po prostu relacjonujemy co widzimy, myślimy czy uważamy.

• English is fun!

(Angielski jest super!)

• The road to success is always under construction.

(Droga do sukcesu zawsze jest w budowie.)

• Half of the people in the world are below average.

(Połowa ludzi na świecie jest poniżej średniej.)

2.4 Interrogative Mood (tryb pytający czasownika)

W języku angielskim aby zadać pytanie zwykle musimy uciec się o pomoc do czasownika posiłkowego. Ponieważ w języku angielskim nie ma niczego na kształt polskiego „czy”, zmienia się nam też szyk zdania. Zamiast „czy” stosujemy szyk przestawny (inwersję), to znaczy zamieniamy miejscami pierwsze słowa ze zdania twierdzącego.

Na przykład twierdzenie:

• You are hungry.

(Jesteś głodna.)

zamieniamy na pytanie:

• Are you hungry?

(Jesteś głodna?)

Albo:

• Have you seen my glasses?

(Widziałeś moje okulary?)

• Where does he work?

(Gdzie on pracuje?)

2.5 Subjunctive Mood (tryb łączący czasownika)

W języku angielskim wychodzi z użycia, wyraża nasze życzenia, możliwe bądź wyobrażone, dlatego często myli się trybem warunkowym. Mi najbardziej podobają się gramatycy, według których jedno zdanie może być w obu trybach jednocześnie².

Tak czy owak przykładami zdań w tym trybie byłyby:

• His doctor suggested that Joe run three times a week.

(Jego lekarz zasugerował, żeby Joe biegał trzy razy w tygodniu.)

• I wish you were here.

(Chciałbym, żebyś tu była)

• God save the Queen!

(Boże chroń królową!)

3. Niergularność angielskich czasowników

Zwykle odmiana przez czasy odbywa się według prostego regularnego schematu (angielskie czasowniki regularne). Czasami mamy jednak do czynienia z tak zwanymi czasownikami nieregularnymi (irregular – znaczy nieregularny, mający problem z regularnością – znowu powód do żartów językowych).

Angielskie czasowniki to kolejny sztandarowy temat wszystkich próbujących zgłębić tajniki angielskiej gramatyki. Na szczęście czy nieszczęście, nie ma tu nic do kombinowania. Trzeba zakuć.

Ale co w ogóle chodzi z angielskimi czasownikami nieregularnymi?

Zacznijmy jednak od tematu prostszego, takiego bardziej… regularnego!

3.1 Czasowniki regularne (regular verbs)

Przeszłą formę angielskich czasowników regularnych tworzymy w niezwykle prosty sposób – dodajemy końcówkę -ed i po krzyku.

• Jump-jumped (skacze-skakał)

i już.

W przypadku czasowników regularnych trzecia forma (past participle – to ta od perfektów) jest taka sama jak „druga” forma („zwykły” czas przeszły simple past). Prościej by być nie mogło gdyby nie… czasowniki nieregularne właśnie.

3.2 Czasowniki nieregularne (irregular verbs)

Z powodu burzliwej historii języka angielskiego oraz jego naturalnej ewolucji, niewielka część angielskich czasowników odmienia się nieregularnie. Na tyle nieregularnie, że po prostu trzeba sobie zapamiętać, że na przykład:

• go – went – gone (idzie – poszedł – przyszedł w perfekcie)
• swim – swam -swum (pływała – płynęła– przypłynęła w perfekcie).
• cut – cut – cut (ciąć – cięła – cięła w perfekcie)

Co prawda nie ma ich za wiele, są to jednak akurat te najczęściej używane czasowniki angielskie. Ale jak wspomniałem, więcej na ten temat i lista angielskich czasowników nieregularnych w osobnym wpisie.

3.3 A co to jest participle?

Najogólniej słowo participle przetłumaczylibyśmy jako „imiesłów”. Nie pomaga, prawda?

Past participle

Więc tym co najczęściej Ci się przyda to past participle, ponieważ jest to ta słynna III forma czasownika, którą zapamiętać musimy w tabelce czasowników nieregularnych (dla regularnych to po prostu czasownik z końcówką -ed).

Past participle używamy w perfektach:

• I have seen her today.

(Widziałem ją dzisiaj.)

Past participle używamy w stronie biernej:

• She was seen there yesterday.

(Ona była tam wczoraj widziana.)

Czasami natomiast past participle funkcjonuje jako przymiotnik:

• He has a broken heart.

(On ma złamane serce.)

Jest również coś takiego jak present participle, a nawet perfect participle, ale o tym doczytasz już w osobnym tekście:

3.4 Angielskie czasowniki frazowe (phrasal verbs)

Oprócz tego na koniec warto powiedzieć sobie jeszcze, że niektóre angielskie czasowniki składają się z dwóch lub nawet trzech słów, czyli z całej frazy. Dlatego nazywamy je czasownikami frazowymi (phrasal verbs) lub pieszczotliwie frejzalami.

Będą to takie słówka jak na przykład:

• take off (wzlatywać w powietrze)
• go on (kontynuuj)
• get on well with (mieć z kimś dobre relacje)

Jest ich mnóstwo i trzeba się ich po prostu nauczyć.

Czasowniki frazowe to popularny element mowy potocznej, który cały czas przewija się nam w nauce języka angielskiego.

Uff!

Teraz chyba tytułowy żart stał się bardziej jasny?

Jesteś spięty (tense), humorzasty (moody) i masz problemy z regularnością (irregular)?

W takim razie na pewno jesteś czasownikiem (verb)!

Ćwiczenia z angielskimi czasownikami

Czasowniki angielskiej najlepiej – jak wszystko – ćwiczyć w całych zdaniach.

W ten sposób z kontekstu „czujemy” gdzie i kiedy je stosować.

Dlatego czytanie teorii jest może i ciekawe, natomiast jeśli chcemy mówić po angielsku musimy… zacząć mówić po angielsku.

Dlatego polecam kurs języka angielskiego online Speakingo, na którym wszystkie powyższe (i nie tylko) zagadnienia gramatyczne dyskretnie ujęte są w programie nauczania.

Jednak ćwicząc angielski ze Speakingo nie musisz zawracać sobie głowy gramatycznymi regułkami, tylko jak dziecko powtarzasz poprawne zdania i uczysz się poprawnie mówić po angielsku nawet nie zdając sobie z tego sprawy!

Na lekcjach kursu Speakingo oglądasz śliczne zdjęcia, słuchasz głosu native speakera i „tylko” odpowiadasz na pytania, a Twój telefon lub komputer rozumie Cię, chwali, w razie potrzeby poprawia. A jednocześnie cała opisana powyżej wiedza sama wchodzi Ci do głowy!

Niewiarygodne? A jednak!

Zresztą najlepiej sprawdź to na własnej skórze. Pierwszy tydzień na wypróbowanie masz i tak za darmo!

Tylko uważaj – nauka języka angielskiego ze Speakingo uzależnia! 😉

Zapisz się na kurs języka angielskiego online Speakingo!

Zacznij naukę

Chcesz rozumieć Anglików? Zacznij mówić jak oni!

Kącik filozofa czasownikowego z Hyde Parku

Zastanawialiście się kiedyś, czym jest powiedzmy coś takiego jak rzeka?

Wydaje się nam zwykle, że to jest jakaś rzecz – stąd river (rzeka) jest rzeczownikiem (noun). Ale przecież to cały czas nowa woda, wszystko bezustannie płynie i się zmienia, jest w ciągłym ruchu, pantha rhei jak mówili starożytni Grecy.

Czy nie byłoby rozsądniej, gdyby zamienić wszystkie rzeczowniki na czasowniki?

Ale jak by to miało wyglądać?

Patrz również: 34 mądre cytaty o życiu po angielsku.

Napiszcie co myślicie, lub zadajcie pytania o gramatykę czasowników angielskich w komentarzach!