Szyk przestawny w angielskich pytaniach (inwersja) to zamiana pierwszych słów w zdaniu, dzięki czemu w różnych czasach gramatycznych możemy poprawnie zadać nasze pytanie.
/Na memie z Jodą: Moich zdań szyk ja przestawiam/
Co to jest szyk przestawny?
Szyk przestawny – zwany również inwersją – to zamiana miejscami słów, co robimy przede wszystkim w angielskich pytaniach.
W języku angielskim nie wystarczy zmienić intonację głosu czy postawić znak zapytania na końcu zdania, żeby poprawnie zadać pytanie. W języku angielskim nie ma też takiego słowa jak „czy” więc i to nam nie pomoże.
Oczywiście na ulicy różne rzeczy się słyszy, ale jeśli chcemy poprawnie sformułować nasze pytanie po angielsku, to musimy zastosować rzeczoną inwersję. To znaczy nie zawsze, są sytuacje, w których szyku przestawnego w pytaniach nie stosujemy, ale o takich smaczkach językowych opowiem na samym końcu tekstu, dla tych najbardziej dociekliwych.
Szyk przestawny stosujemy również jako zabieg stylistyczny na zaawansowanych poziomach. Dzięki temu nasze teksty czy wypowiedzi brzmią bardziej elokwentnie. Ale o tym w osobnym wpisie poniżej:
W tym tekście skupimy się wyłącznie na podstawowej kwestii, to znaczy na tym jak wygląda szyk przestawny w angielskich pytaniach we wszystkich 12 angielskich czasach gramatycznych. Czyli powtórka z angielskich czasów w bonusie!
A dokładniej omówimy sobie:
- Szyk przestawny w pytaniach na poziomie podstawowym.
- Inwersja w przeczeniach czyli „pytania negatywne„.
- Inwersja w pytaniach na poziomie średnio-zaawansowanym.
- Szyk przestawny na poziomie zaawansowanym.
- Kiedy NIE używamy szyku przestawnego w pytaniach po angielsku?
- Jak najlepiej ćwiczyć zadawanie pytań z szykiem przestawnym?
Opowiadam o tym również na kanale Speakingo na YouTubie:
Oczywiście zapraszam do lajkowania, zadawania pytań i komentowania również tam! Dlatego najlepiej zasubskrybować ten kanał o nauce języka angielskiego na YouTubie, żeby być na bieżąco z nowymi filmami, shortami, premierami i tak dalej!
A teraz to samo, tylko z literkami!
1. Szyk przestawny w pytaniach po angielsku – poziom podstawowy
Przyjrzyjmy się jak szyk przestawny pomaga nam zadawać pytania po angielsku w czterech najbardziej podstawowych angielskich czasach gramatycznych.
- 1.1 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present simple
- 1.2 Inwersja (szyk przestawny) w pytaniach w angielskim czasie past simple
- 1.3 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie future simple
- 1.4 Inwersja w pytaniach w angielskim czasie present perfect (simple)
1.1 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present simple
Nie tak wcale prostego czasu teraźniejszego prostego present simple używamy do opisania regularnych, codziennych czynności.
Pytania z szykiem przestawnym w czasie present simple mogą przybrać następujących pięć form, przede wszystkim w zależności od tego jaki w danym zdaniu użyjemy czasownik posiłkowy:
1.1.1 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present simple z have got
Zdanie twierdzące z have got w czasie present simple może wyglądać na przykład tak:
- They have got a car.
(Oni mają auto.)
Aby zapytać po prostu zamieniamy miejscami dwa pierwsze słowa, czyli stosujemy szyk przestawny (inwersję):
- Have they got a car?
(Czy oni mają auto?)
I to zasadniczo wszystko!
Słowo got nic samo w sobie nie znaczy. Można spokojnie pominąć je w twierdzeniach (They have a car.), ale w dzisiejszych czasach w pytaniach po prostu lepiej brzmi, jeśli got dodamy:
Have they a car?→ Have they got a car?
1.1.2 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present simple z to be
Zdanie twierdzące, które znajdziesz na pierwszej lekcji kursu języka angielskiego online Speakingo:
- She is happy.
(Ona jest szczęśliwa.)
Dzięki szykowi przestawnemu zamienimy na pytanie:
- Is she happy?
(Czy ona jest szczęśliwa?)
Tutaj trzeba tylko wiedzieć jak odmieniać czasownik „być” to be (I am, She is, We are) ale to już osobny temat.
1.1.3 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present simple z to do
Tu sytuacja jest odrobinę podchwytliwa, ponieważ czasownik posiłkowy do lubi nam się w czasie present simple… schować!
Dlatego musimy wiedzieć, że na przykład zdanie:
- I love you.
(Kocham Cię.)
W swojej pełnej wersji (jeśli chcielibyśmy powiedzieć to dobitniej czyli zastosować tak zwaną emfazę) brzmi następująco:
- I do love you.
(Ja naprawdę Cię kocham.)
Teraz już nie powinno Cię dziwić, dlaczego pytanie z inwersją w tym wypadku brzmi:
- Do I love you?
(Czy ja Cię kocham?)
1.1.4 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present simple z czasownikami modalnymi
Chociaż brzmi to może odrobinę groźnie, czasowniki modalne (can, could, should itd.) zachowują się tu bardzo grzecznie i przewidywalnie:
- We can do it!
(Możemy to zrobić!)
- Can we do it?
(Czy możemy to zrobić?)
1.1.5 Szyk przestawny w pytaniach w czasie present simple z what, where itd.
A co jeśli chcemy zadać pytanie zaczynające się od na przykład where?
Zobaczmy po kolei:
- I (do) live in Wrocław.
(Mieszkam we Wrocławiu.)
- Do I live in Wrocław?
(Czy ja mieszkam we Wrocławiu.)
- Where do I live?
(Gdzie ja mieszkam?)
Jak widzisz tu również stosujemy szyk przestawny. Niestety nie zawsze będzie tak prosto, o czym piszę poniżej w punkcie 4: Kiedy nie używamy szyku przestawnego w pytaniach po angielsku?
1.2 Inwersja w pytaniach w angielskim czasie past simple
Sytuacja wygląda tu analogicznie, tak więc podam tylko przykłady tych pięciu wariantów pytań z szykiem przestawnym, tylko tym razem w czasie past simple.
- He was sad.
(On był smutny.)
- Was he sad?
(Czy on był smutny)
Albo
- I lived in London.
(Mieszkałem w Londynie.)
Jak pamiętamy, w takich zdaniach ukryty jest czasownik posiłkowy to do, tutaj oczywiście w swojej przeszłej formie did:
- I did live in London.
(Naprawdę mieszkałem w Londynie.)
Zwróć uwagę, że skoro did już jest w przeszłej formie, to live już nie musi, dlatego nie ma końcówki -ed: did live nie did lived.
Stąd pytanie brzmi:
- Did I live in London?
(Czy ja mieszkałem w Londynie?)
W past simple również to have bawi się tu z nami w chowanego, ale my wiemy, że on tam się kryje!
- I had a car. = I did have a car.
(Miałem auto. = Ja naprawdę miałem auto.)
Dlatego pytanie brzmi:
- Did I have a car?
(Czy ja miałem auto.)
Tu dla odmiany got już tak dobrze nie brzmi.
Z czasownikami modalnymi z jednej strony może być bardzo prosto:
- She could dance for five hours non-stop.
(Ona potrafiła tańczyć przez pięć godzin non-stop.)
- Could she dance for five hours non-stop?
(Czy ona mogła tańczyć przez pięć godzin bez przerwy?)
Praktycznie rzecz biorąc w wielu zdaniach wchodzi nam tu już bardziej zaawansowany temat czasowników modalnych w przeszłości (modals in the past), o którym lepiej nie będę się tu teraz rozwodził.
Zaznaczę tylko, że to takie zdania jak:
- Could she have seen the accident?
(Czy to możliwe, że ona była świadkiem wypadku?)
A z what wygląda to tak:
- She did it! ( W pełnej wersji: She did do it.)
(Ona to zrobiła!)
- Did she do it?
(Czy ona to zrobiła?)
- What did she do?
(Co ona zrobiła?)
1.3 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie future simple
W czasie przyszłym future simple sytuacja jest chyba najprostsza, ponieważ praktycznie zawsze użyjemy tu czasownika posiłkowego will:
- She will help me.
(Ona mi pomoże.)
- Will she help me?
(Czy ona mi pomoże?)
- You will have a lot of money.
(Będziesz miał mnóstwo pieniędzy.)
- Will you have a lot of money?
(Czy będziesz miał dużo pieniędzy?)
- He will help her.
(On jej pomoże.)
- Will he help her?
(Czy on jej pomoże?)
- What will he do?
(Cóż on pocznie?)
1.4 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present perfect (simple)
Chociaż czas present perfect nie należy do najłatwiejszych, to jednak w języku angielskim jest dosyć popularnym czasem, dlatego warto jest oswajać się z nim od samego początku. Problem polega w tym, że ani to czas przeszły, ani teraźniejszy – opisuje sprawy z przeszłości, które wpływają na teraźniejszość.
Dobra wiadomość jest natomiast taka, że pytania w czasie present perfect nie są skomplikowane, też po prostu stosujemy w nich inwersję:
- I have seen this movie.
(Widziałem już ten film.)
- Have I seen this movie?
(Czy ja widziałem już ten film?)
Albo cali jeszcze upaćkani farbą możemy oświadczyć, że:
- We have painted the room.
(Pomalowaliśmy pokój.)
- Have we painted the room?
(Czy pomalowaliśmy pokój?)
- What have we painted?
(Co myśmy właśnie pomalowali?)
Jeśli to już było trudne, zamiast mieszać sobie w głowie dodatkową teorią, polecam przejść do praktyki na kursie języka angielskiego online Speakingo, gdzie w zdaniach na Twoim poziomie zaawansowania znajdziesz wiele przykładów szyku przestawnego w praktycznych zdaniach.
Ale jeśli lubisz angielską gramatykę, zapraszam do dalszej lektury!
2. Szyk przestawny w pytaniach negatywnych
Wszystkie zdania, na podstawie których tworzyliśmy do tej pory pytania, były twierdzeniami. A czy można stworzyć pytanie na podstawie przeczenia?
Jak najbardziej!
Weźmy na przykład takie proste przeczenie:
- She didn’t do it.
(Ona tego nie zrobiła.)
Jeśli teraz z powyższego przeczenia utworzymy pytanie, powstanie coś co nazywamy „pytaniem negatywnym” (negative question). To prosty i elegancki zabieg, dzięki któremu możemy sobie spekulować lub szukać potwierdzenia:
- Didn’t she do it?
(Czy ona tego nie zrobiła?)
Albo
- You don’t like it.
(Nie lubisz tego.)
- Don’t you like it?
(Czyż ty nie lubisz tego?)
3. Inwersja w pytaniach na poziomie średnio-zaawansowanym
Okej, przyjrzyjmy się więc sytuacji w kolejnych 4 czasach gramatycznych:
- 3.1 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present continuous
- 3.2 Inwersja (szyk przestawny) w pytaniach w angielskim czasie past continuous
- 3.3 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie future continuous
- 3.4 Inwersja w pytaniach w angielskim czasie past perfect (simple)
3.1 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present continuous
Czasu present continuous używamy przede wszystkim do opisania spraw, które wydarzają się w tu i teraz – chociaż owo „tu i teraz” może trwać dosyć długo. Używamy tu tak zwanej ciągłej formy czasownika, czyli tej z końcówką -ing.
Na przykład:
- She is dancing.
(Ona tańczy w tej chwili.)
Aby w czasie present continuous zadać pytanie, również po prostu zastosujemy szyk przestawny:
- Is she dancing?
(Czy ona tańczy?)
Sytuacja jest prosta, ponieważ jedyne co musimy tu znać, to odmianę czasownika to be (I am, you are, she is etc.):
- I am reading. → Am I reading?
(W tej chwili czytam. → Czy ja w tej chwili czytam?)
- We are learning English. → Are we learning English?
(Właśnie uczymy się angielskiego. → Czy w tej chwili uczymy się angielskiego?)
3.2 Inwersja (szyk przestawny) w pytaniach w angielskim czasie past continuous
Podobnie będzie w czasie przeszłym ciągłym past continuous – a może nawet prościej, ponieważ tu do wyboru mamy tylko dwie opcje: was albo were.
- I was dancing.
(Ja byłem tańczący.)
- Was I dancing?
(Czy ja tańczyłem?)
Albo
- She was singing.
(Była śpiewała.)
- Was she singing?
(Czy ona wykonywała czynność śpiewania?)
Albo
- We were eating.
(Wtedy jedliśmy.)
- Were we eating?
(Czy my w ogóle coś jedliśmy wtedy?)
3.3 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie future continuous
Czas future continuous nie jest już tak popularny jak powyższe czasy gramatyczne. Używamy go do opisania sytuacji, która będzie się wydarzać w jakimś punkcie przyszłości.
Na przykład:
- We will be singing tomorrow.
(Będziemy jutro śpiewać.)
Niespodzianki tu nie ma, w pytaniach za każdym razem dajemy will na początek:
- Will we be singing tomorrow?
(Czy jutro będziemy śpiewać?)
Albo
- I will be earning a lot of money.
(Będę zarabiał mnóstwo pieniędzy.)
- Will I be earning a lot of money?
(Czy ja będę zarabiał mnóstwo pieniędzy?)
3.4 Inwersja w pytaniach w angielskim czasie past perfect (simple)
Past perfect nazywamy czasem zaprzeszłym, ponieważ opisuje sytuacje, które wydarzyły się jeszcze wcześniej, niż to, co opisujemy „zwykłymi” czasami przeszłymi past simple czy past continuous.
Tak czy owak, pytania również tworzymy tu przez prostą inwersję:
- We had seen it before.
(Już byliśmy-widzieliśmy to wcześniej.)
- Had we seen it before?
(Czy my już byliśmy-widzieliśmy to jeszcze wcześniej?)
Tak naprawdę to bardzo przyjemny czas, ponieważ had jest dla wszystkich osób.
- She had known it before he told her.
(Ona to była-wiedziała jeszcze zanim on jej to powiedział.)
- Had she known it before he told her?
(Czy ona to była-wiedziała zanim on zdążył jej to powiedzieć?)
Jeśli przykłady zrobiły się już za trudne, zamiast mieszać sobie w głowie dodatkową teorią, polecam przejść do praktyki na kursie języka angielskiego online Speakingo, gdzie w zdaniach na Twoim poziomie znajdziesz wiele przykładów szyku przestawnego w praktycznych zdaniach.
Ale jeśli lubisz gramatykę, zapraszam do lektury reszty tekstu!
4. Szyk przestawny na poziomie zaawansowanym
Jeśli jesteś na poziomie zaawansowanym, to bez wątpienia wiesz już jak stosować inwersję w pytaniach i raczej interesuje Cię inwersja stylistyczna, lub ewentualnie sytuacje, w których nie stosujemy szyku przestawnego z kolejnego punktu.
Co to jest inwersja stylistyczna?
Inwersja stylistyczna to taki literacki zabieg, który dodaje nam kilka punktów do inteligencji. Na przykład zamiast powiedzieć:
- One seldom hears a politician say ‘sorry’.
(Rzadko słyszy się polityka mówiącego 'przepraszam’.)
Można ładnie i elegancko powiedzieć:
- Seldom does one hear a politician say ‘sorry’.
Sens zdania jest taki sam.
Poetycko możesz też powiedzieć:
- Little did the Hobbit know about the journey that was awaiting him.
(Hobbit niewiele wiedział o czekającej go podróży.)
albo
- So strong was the wind that we couldn’t open the window.
(Tak silny był wiatr, że nie mogliśmy otworzyć okna.).
Ale o tym więcej we wpisie głównie o inwersji stylistycznej.
Tymczasem gwoli ścisłości poniżej krótko przedstawiam jak wygląda sytuacja w ostatnich 4 z 12 angielskich czasów gramatycznych.
- 4.1 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present perfect continuous
- 4.2 Inwersja (szyk przestawny) w pytaniach w angielskim czasie past perfect continuous
- 4.3 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie future perfect
- 4.4 Inwersja w pytaniach w angielskim czasie future perfect continuous
4.1 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie present perfect continuous
Zdanie twierdzące:
- I have been working all day.
(Pracowałem i dalej pracuje już cały dzień.)
Nieważne, czy czas ten jest zaawansowany czy nie, pytanie stworzymy prostą inwersją:
- Have I been working all day?
(Czy ja pracuję już cały dzień?)
Natomiast najczęściej pytania w czasie present perfect continuous zaczynać się będą od How long…?
- How long have you been working?
(Jak długo już pracujesz?)
4.2 Inwersja (szyk przestawny) w pytaniach w angielskim czasie past perfect continuous
Jeśli coś aktywnie działo się „w zaprzeszłości”, użyjemy czasu past perfect continuous:
- She had been learning a lot before she passed the exam.
(Ona dużo się była-uczyła zanim zdała egzamin.)
- Had she been learning a lot before she passed the exam?
(Czy ona dużo była-uczyła się zanim zdała ten sprawdzian?)
4.3 Szyk przestawny w pytaniach w angielskim czasie future perfect
Jeśli coś w danym momencie przyszłości będzie już wykonane, użyjemy czasu future perfect:
- I will have finished this task by Wednesday.
(Do środy „będę miał skończone” / skończę to zadanie.)
- Will I have finished this task by Wednesday?
(Czy ja skończę to zadanie do środy?)
4.4 Inwersja w pytaniach w angielskim czasie future perfect continuous
Jeśli natomiast w danym momencie przyszłości coś (jeszcze) będzie się działo, użyjemy czasu future perfect continuous:
- Next week, he will have been working here for twenty years.
(W przyszłym tygodniu on będzie tu pracował już od 20 lat.)
- Will he have been working here for twenty years next week?
(Czy w przyszłym tygodniu on będzie tu pracował już od 20 lat?)
5. Kiedy nie używamy szyku przestawnego w pytaniach po angielsku?
Czy można w języku angielskim zadawać pytania bez szyku przestawnego (inwersji)?
Można!
5.1 Pytania o podmiot (subject questions)
Gdy mówiliśmy na samym początku o pytaniach zaczynających się od słów na wh- (what, where, who itd.) mówiliśmy o tak zwanych „pytaniach o przedmiot” (object questions). Pytania zaczynające się od wh- words mogą przybrać również inny kształt – tak zwanych pytań o podmiot (subject questions). Chociaż brzmi to groźnie, zdania niekoniecznie muszą tu być skomplikowane.
Na przykład:
- Who is learning English?
(Kto się uczy angielskiego?)
- Who ate my cookies?
(Kto zjadł moje ciastka?)
- Who had known it?
(Kto był-o-tym-wiedział?)
- What will be waiting for them?
(Co będzie na niego czekać?)
- What will happen next?
(Co się wydarzy zaraz / następnie?)
Zwróć uwagę, że w tego typu pytaniach, bez względu na czas gramatyczny, nie stosujemy inwersji, lecz szyk zdania twierdzącego, czyli taki jaki byłby w prostych zdaniach typu:
- She is learning English. Tom ate my cookies. They had known it. etc.
Ale więcej na temat subject and object questions w osobnym tekście na ich temat:
5.2 Odwrócony szyk przestawny w pytaniach pośrednich (indirect questions)
Pytania pośrednie (indirect questions) to takie, które uprzejmie zaczynają się od słów w stylu Can you tell me…? albo Do you know if….?
Cechą charakterystyczną pytań pośrednich jest to właśnie, że „z powrotem odwracamy w nich inwersję” do szyku zdania twierdzącego.
Na przykład:
- This is important.
(Zdanie twierdzące: To jest ważne)
- Is this important?
(Pytanie normalne: Czy to jest ważne?)
- Do you know if this is important?
(Pytanie pośrednie: Wiesz może czy to jest ważne?)
W zdaniu twierdzącym mówimy This is. W „normalnym” pytaniu stosujemy szyk przestawny i wychodzi nam is this. Natomiast w pytaniu pośrednim natomiast znowu mówimy this is – tak jak w zdaniu twierdzącym! Czyli niejako z powrotem odwróciliśmy inwersję z szyku przestawnego do prostego.
5. Jak najlepiej ćwiczyć zadawanie pytań z szykiem przestawnym?
Jak widzisz teoria nie jest wcale skomplikowana, nawet na wyższych poziomach.
Problem jedynie w tym, żeby wyrobić sobie nawyk mówienia przy użyciu angielskich konstrukcji gramatycznych, a nie tylko tłumaczyć sobie w głowie słówka i podstawiać do ojczystych schematów. To po prostu nie działa!
Dlatego tym czego potrzebujemy jest praktyka, praktyka i jeszcze raz praktyka!
I to nie tylko oczami na ekranie monitora czy po kartkach podręcznika, ale przy użyciu gardła!
Tak właśnie wygląda nauka na kursie języka angielskiego online Speakingo!
Kurs ten polega na rozmowie pełnymi, poprawnymi zdaniami, w których zawarta jest cała potrzebna Ci gramatyka, oraz 2000 najpopularniejszych angielskich słów.
Oglądasz śliczne zdjęcia, słuchasz głosu native speakera i mówisz, a Twój telefon lub komputer rozumie Cię, chwali lub w razie potrzeby poprawia. I nigdy się nie niecierpliwi ani nie odwołuje zajęć!
To nie tylko niezwykle skuteczna i praktyczna, ale również przyjemna metoda nauki języka angielskiego!
Zresztą wypróbuj najlepiej sama lub sam! Zarejestruj się dwoma kliknięciami poniżej, by bez żadnych zobowiązań zobaczyć jak to działa!
Czy wszystko jest już jasne? Jeśli masz jeszcze jakieś pytania, zadaj je śmiało w komentarzu!
Mem z Jodą za MemeGenerator