Yes, you can! Bez względu na to, czy myślisz, że możesz czy nie, masz rację! W tym tekście możesz na przykład dowiedzieć się wszystkiego o angielskim czasowniku modalnym can can’t cannot. Dla zaawansowanych zwroty grzecznościowe i idiomatyczne z can, would i could oraz… kilka śmiesznych memów z czasownikiem modalnym can.
/na obrazku/
Kto to może/potrafi zrobić? Ty możesz/potrafisz to zrobić!
Zacznijmy od absolutnych podstaw, by skończyć na ciekawych zwrotach i idiomach dla średnio-zaawansowanych uczniów i podchwytliwych pytaniach testowych, które przydadzą się nawet zaawansowanym uczniom!
Poziom początkujący:
Poziom średniozaawansowany
Dla wszystkich poziomów zaawansowania
Czasownik modalny can jest jednym z popularniejszych angielskich słów. Jak to zwykle w języku angielskim bywa, popularne słowa w różnych kontekstach uzyskują różne znaczenia.
Generalnie można powiedzieć o trzech:
Na przykład:
(Potrafię mówić po angielsku.)
(Potrafię dotknąć mojego nosa moim językiem.)
(Widzimy może z naszego domu.)
(Mogę robić to co chcę)
(Europejczycy mogą jechać do Anglii bez wizy)
(Niestety, ja nie mogę przyjść jutro)
Jeśli przyjrzeć się sprawie dokładniej, okazuje się że w wielu kontekstach obie interpretacje są możliwe. Trzeba wtedy zgadywać, domyślać się z kontekstu co dokładnie nasz rozmówca ma na myśli. Generalnie język angielski jest bardzo mało precyzyjnym językiem, co wyraźnie widać na przykładzie słowa can:
(„Potrafię/wiem jak to zrobić” czy raczej „Mam wolność robienia tego?”)
(„Ktoś mi zabronił tańczyć albo złamałem nogę i nie mogę” czy raczej „Nie potrafię tańczyć bo na przykład nie mam wyczucia rytmu”)
Która opcja jest poprawna musimy wyłapać z kontekstu. Ale z góry możemy się rozluźnić – nie zawsze jest to wręcz możliwe.
Nie ma natomiast tego problemu z trzecim znaczeniem słowa can.
Trzecim znaczeniem słowa can jest po prostu słowo puszka – blaszany pojemnik na płyn. W poprzednich dwóch znaczeniach był to czasownik modalny, w tym trzecim to rzeczownik. Można powiedzieć, że jest to homonim. Zbieżność jest najprawdopodobniej zupełnie przypadkowa.
Czasowniki modalne to specjalna podgrupa angielskich czasowników, które zachowują się trochę inaczej niż wszystkie pozostałe. Jest to szeroki temat, którym zajmiemy się w osobnym wpisie. Na razie wspomnę jedynie, że są to takie słowa jak can (potrafi/może), could (potrafił/mógł), may (wolno mu), must (musi), will (będzie) czy would (…-by).
To co warto zapamiętać na poziomie początkowym, to jedynie to, że can nie odmienia się przez osoby w czasie teraźniejszym. Co to znaczy?
Zobaczmy jak sprawa wygląda w przypadku zwykłych angielskich czasowników. W czasie teraźniejszym, w trzeciej osobie liczby pojedynczej, jeśli on, ona, czy ono coś robi, normalnie dodajemy do czasownika końcówkę -s:
Czyli like będzie we wszystkich osobach za wyjątkiem he, she, it (tak zwana trzecia osoba liczby pojedynczej):
Tak byłoby normalnie. Natomiast w przypadku czasowników modalnych – czyli naszego can również – w ogóle nie musimy nigdzie dodawać żadnego -s.
Zwróć uwagę o ile prostszy jest języka angielski od polskiego! O ile trudniej odmienia się słowa w języku polskim. Dlatego jeśli znasz język polski, na pewno dasz radę nauczyć się angielskiego!!
W czasie teraźniejszym (tak samo zresztą i w czasie przeszłym z could) pytania tworzymy poprzez legendarną inwersję – po prostu zamieniamy pierwsze dwa słowa miejscami. Zamiast I can… mamy Can I i tak dalej.
(Oczywiście odpowiednio też intonujemy zdanie – w mowie potocznej sama nuta wypowiedzi często załatwia sprawę!)
Również tworzenie przeczeń z can jest nader proste. Dodajemy po prostu not. Czyli zamiast can mamy can not. Natomiast samo can not zwykle skracamy do can’t. Albo sklejamy je w jedno słowo cannot, o czym za chwilę.
Najczęściej spotkasz się ze zdaniami typu:
Zwróć uwagę, że ani w przeczeniach z can, ani w pytaniach z can, zupełnie jak w zdaniach twierdzących z can, nie odmieniamy can przez osoby. Can pozostaje can i już.
Zamiast skracać can do can’t, nasze can not możemy „skleić” też w jedno słówko cannot.
Chociaż can’t jest najpopularniejsze, możesz stosować je zamiennie z bardziej formalnymi can not albo cannot.
Tak więc jak wspomniałem sens jest zupełnie ten sam (w sensie semantycznym). Nie możesz to nie możesz i już.
oraz w liczbie mnogiej:
Oczywiście jednak na upartego można doszukać się subtelnych różnic:
No właśnie. Wymowa słów can i can’t / cannot jest nieustającym pasmem nieporozumień, zwłaszcza gdy rozmawiają ze sobą Anglicy i Amerykanie. Co więcej to samo słowo wymawiać będziemy różnie, w zależności od tego czy będzie to pytanie czy odpowiedź…
Jako, że w dobie internetu męczenie się z (i tak niedoskonałym) zapisem fonetycznym uważam za absurd, najlepiej posłuchajcie o przygodach z can i can’t Angielki i Amerykanina w poniższym, prostym filmiku (a dociekliwi znajdą w nim też zapis fonetyczny):
Uważajcie tylko na niemal identycznie (no właśnie, identyczne czyjej do czyjej wymowy!) słówka cunt, którego tłumaczenia podawał nie będę. Wspomnę jedynie, że nie jest to komplement. 🙂
A zainteresowanych odsyłam do niecenzuralnego wpisu o angielskich przekleństwach i wulgaryzmach.
Can bardzo często usłyszymy w takich popularnych zwrotach jak:
Jeśli jesteś dopiero na poziomie początkującym A1 czy A2 być może lepiej teraz przejść do praktycznych ćwiczeń na kursie języka angielskiego online Speakingo!
Nie chodzi przecież o to, żeby wszystko zaczęło Ci się teraz mieszać w głowie – to i tak było już sporo informacji.
Dlatego zapraszam do nauki na kursie – jeśli jeszcze nie znasz Speakingo, możesz wypróbować metodę nauki poprzez rozmowę przez tydzień za darmo:
A jeśli nadal łakniesz wiedzy to zapraszam do dalszej nauki!
Wiele z czasowników modalnych nie ma nawet przeszłej formy. Can jednak ją ma i jest nią słowo could.
Zwykle używa się jej w połączeniu ze zmysłami (I could hear/smell/see/feel/taste/remember/understand – Mogłem usłyszeć/powąchać/zobaczyć/poczuć/posmakować/zapamiętać/zrozumieć).
Na przykład:
Jeśli chodzi o odmianę przez osoby zaś, również w przeszłej formie sprawa jest bardzo prosta. Wystarczy zamienić can na could i już mamy czas przeszły simple past:
Sprawa będzie wyglądała identycznie w przeczeniach:
oraz pytaniach:
Nie podaje wszystkich możliwości, ponieważ jest w każdym przypadku tak samo – możesz odmienić sobie samodzielnie w głowie!
Więcej o formie przeszłej i teraźniejszej can/could przeczytasz wpisie dla początkujących (A2) uczniów:
No dobrze. W tym punkcie nie możemy już dłużej ukrywać, że could jest nie tylko przeszłą formą od can. Używamy go równiesz w prośbach i zwrotach grzecznościowych.
Sprawia to, że język angielski nie jest zawsze precyzyjny. Na przykład jeśli „dosłownie” przetłumaczymy
pytanie to znaczy „Czy mogłeś to zrobić”.
Jak w zdaniu:
Jest jednak duża szansa, że nasz rozmówca ma co innego na myśli niż to, czy kiedyś tam w przeszłości mogliśmy to coś zrobić.
Być może ma na myśli: „Czy mógłbyś to zrobić”. Jest to prośba.
Zgodnie z angielską etykietą nie wolno powiedzieć nikomu brutalnie
tylko zamiast tego należy uprzejmie zapytać „Could you do it?”.
Nie dajmy się jednak zwieść. To wcale nie jest pytanie, jeśli angielski szef pyta nas w pracy „Could you do it?”!
Dlatego poznajmy parę dodatkowych, angielskich zwrotów grzecznościowych z can & could:
Could używamy również do spekulowania
Na przykład:
(Mój telefon dzwoni. To może być ona!)
W tym sensie could znaczy to samo co might (czyli tu też „może być”).
Różnica między can i could może być wręcz kwestią życia i śmierci!
Na przykład zdanie:
Znaczy „mógłbym go zabić”. Tak tylko sobie spekuluję. Nie możemy za bardzo powiedzieć tu:
(Mogę go zabić)
ponieważ takie zdanie za bardzo pachnie kryminałem!
Czasowniki modalne, w tym could mogą występować w znanych i lubianych trybach warunkowych.
Na przykład:
(Mógłbym ją pocałować, gdyby była tutaj. – Drugi tryb warunkowy)
Ale o podobnych przypadkach piszę więcej we wpisie poniżej:
Na koniec coś dla bardziej zaawansowanych czytelników. Na teście spotkać możesz się z podobnymi pytaniami – zobacz jak na nie odpowiedzieć!
Jako że can (jak wszystkie czasowniki modalne zresztą) nie ma tej trzeciej formy z tabelki czasowników nieregularnych (past participle) nie można powiedzieć w czasie present perfect I haven’t can sleep.
Dlatego w takich przypadkach zamieniamy can na be able to. Możemy wtedy powiedzieć: I haven’t been able to sleep. (Od jakiegoś czasu do teraz nie mogę spać).
Teoretycznie tak, natomiast znaczy coś w stylu „Terrorysta wszedł do budynku, ale wszyscy mieli pełną wolność wyjścia z budynku”. Czyli jakbyśmy sugerowali, że w nim zostali, chociaż mogli uciec!
Dlatego powiemy raczej „The terrorist entered the building but everybody managed to escape”. Czyli „Terrorysta wszedł do budynku ale wszystkim udało się uciec”. Albo The terrorist entered the building but everybody was able to escape. (Terrorysta wszedł do budynku ale każdy był w stanie salwować się ucieczką).
Podobnie jeśli powiemy He could beat anybody znaczy to, że miał taką ogólną zdolność wygrania z każdym. Nie znaczy to, że tak się stało – bo żaden mecz się nawet nie odbył. Dlatego tak samo powiemy raczej: Tom was able to beat Jack (w tej konkretnej grze Tom był w stanie pokonać Jacka) albo Tom managed to beat Jack (Tomowi udało się pobić Jacka – chociaż zdanie sugeruje, że nie było tak łatwo).
Nie można użyć dwóch czasowników modalnych pod rząd (I might can nie jest możliwe). Dlatego znowu uciekniemy się do zamiany can na be able to i powiemy:
O czasownikach modalnych may & might dowiesz się więcej z tego wpisu.
Warto zwrócić też uwagę, że jeśli mówimy o tym co mogliśmy w przeszłości, czasami powinniśmy powiedzieć could have a nie samo could.
Jeśli powiem na przykład:
To mówimy o teraźniejszości – Jestem tak głodny, że mógłbym jeść przez cały dzień.
Dlatego jeśli mówimy o przeszłości, musimy powiedzieć could have + trzecia forma czasownika:
(Byłem tak głodny że byłem mogłem jeść cały tamten przeszły dzień)
Zwykle tej opcji używamy by mówić o rzeczach, których nie zrobiliśmy i powiedzmy, że tego żałujemy (albo nie):
(Trzeba było więcej uczyć się przed moimi egzaminami)
(Sytuacja była kiepska, ale mogła była być jeszcze gorsza)
Uff! To chyba wystarczy w kwestii z pozoru niewinnego i prostego słówka can. Jeśli o czymś zapomniałem, lub coś jest niejasne, piszcie proszę w komentarzach to zaraz uzupełnię!
Ale chyba najwyższy czas na praktykę!
A ją znajdziesz oczywiście na kursie języka angielskiego online Speakingo!
Co ciekawe na kursie Speakingo nie uczysz się suchej teorii, ale ćwiczysz wszystkie te konstrukcje w praktyce!
Na każdym z 6 poziomów zaawansowania (od A1 do C2) znajdziesz coś dla siebie!
A nauka polega na rozmowie z komputerem lub telefonem, który rozumie Cię, chwali, lub w razie potrzeby poprawia. I nigdy nie traci cierpliwości!
To nie tylko bardzo skuteczna, ale również przyjemna metoda nauki angielskiego!
Zresztą najlepiej przekonaj się o tym sama czy sam! Zarejestruj się dwoma kliknięciami poniżej, by ptrzez tydzień bez żadnych zobowiązań wypróbować naukę angielskiego na kursie online Speakingo!
Pierwszy tydzień gratis bez żadnych zobowiązań!