Relative clauses, czyli zdania względne lub wtrącone, to bardzo przydatna konstrukcja niezbędna każdemu, kto chce dobrze zabrzmieć w języku angielskim, szczególnie na wypracowaniu, emailu czy… egzaminie.

---

Co to są relative clauses?

Relative clauses to takie “zdania w zdaniu”, które wtrącamy przy użyciu tak zwanych zaimków względnych (relative pronouns). Głównie są to takie zaimki jak:

• who (kto),
• which (który),
• where (gdzie),
• when (kiedy)
• whose (czyj)
• whom (komu)
• oraz that (słowo-wytrych),

Relative clauses po polsku nazywamy czasami „zdaniami względnymi” (dosłowne tłumaczenie z języka angielskiego), chociaż poprawna nazwa tej konstrukcji to „zdanie podrzędnie złożone przydawkowe”.

Jak zwykle brzmi to straszniej, ale temat relative clauses nie jest też szczególnie skomplikowany.

Dlatego warto się z nim zaprzyjaźnić, szczególnie jeśli mamy do napisania wypracowanie po angielsku, lub chcemy zabrzmieć literacko w naszych wypowiedziach.

Jak tworzymy relative clauses?

Relative clauses tworzymy poprzez „sklejenie” ze sobą dwóch zdań. A klejem są nasze zaimki względne (relative pronouns) właśnie czyli wspomniane powyżej who, which, where, when, whose, whom i that.

Przyjrzyjmy się poniższym dwóm zdaniom:

• The woman studies medicine. (Kobieta studiuje medycynę)
• The woman is beautiful. (Kobieta jest piękna.)

Niby można powiedzieć takie dwa zdania po sobie. Nie wyjdziemy jednak wtedy na wielkiego inteligenta… Niby poprawnie i zrozumiale, ale dużo lepiej byłoby skleić te dwa proste zdania w jedno ładne:

• The woman who studies medicine is beautiful.

(Kobieta, która studiuje medycynę jest piękna.)

Czyż nie wygląda to dużo lepiej? Albo inny przykład:

• The man is handsome. (Mężczyzna jest przystojny.)
• The man travels a lot. (Mężczyzna dużo podróżuje.)

Nasze dwa zdania z poziomu „Kali mówić” zamienić możemy w jedno piękne… zdanie podrzędnie złożone przydawkowe (relative clause):

• The man who is handsome travels a lot. (Mężczyzna, który jest przystojny, wiele podróżuje.)

Zwróć uwagę, że często nie ma znaczenia, które zdanie będzie główne, a które zostanie naszym wtrąconym relative clause:

• The man who travels a lot is handsome. (Mężczyzna, który wiele podróżuje, jest przystojny.)

Wszystko zależy od kontekstu zdania i tego, co chcemy powiedzieć.

I jeszcze jedna uwaga – w tym zdaniu mamy na myśli konkretnego mężczyznę, a nie „mężczyzn jako takich”. Dlaczego? Ponieważ użyliśmy przedimka określonego (definite article) the, zamiast zaimka nieokreślonego (indefinite article) a.

Relative clauses z zaimkami względnymi who, that i which

W głównej mierze problem z relative clauses sprowadza się do tego, którego zaimka względnego (relative pronoun) należy użyć w danym zdaniu. Na początek omówmy sobie kilka przykładów relative clauses z najpopularniejszymi zaimkami who, that i which:

• who (kto, który, która) używamy do ludzi
• which też „który, która, które” ale używany do rzeczy
• that (też… który, która, które…) jest „wytrychem”, którym zastąpić możemy jedno i drugie (zarówno who jak i which).

Na przykład:

• The people who live next door are friendly. (Ludzie, którzy mieszkają drzwi obok są przyjaźni.)
• The beer which I left in the fridge is gone! (Piwo, które zostawiłem w lodówce, zniknęło!)

W obu tych zdaniach zamiast who czy which można użyć that. Sens zdania się nie zmienia:

• The people that live next door are friendly. (Ludzie, którzy mieszkają drzwi obok są przyjaźni.)
• The beer that I left in the fridge is gone! (Piwo, które zostawiłem w lodówce, zniknęło!)

Relative clauses nie muszą być w środku zdania

Powyżej omówiłem klasyczne przypadki relative clauses. Często jednak nasze „ zdanie podrzędnie złożone przydawkowe” może kończyć wypowiedź. Na przykład:

• An architect is someone who designs buildings. (Architekt to ktoś, kto projektuje budynki.)
• Anyone who wants a pizza put your hand up! (Ktokolwiek chce pizzę ręka w górę!)
• I don’t like movies which have unhappy endings. (Nie lubię filmów, które mają smutne zakończenie.)
• The police have caught the men who robbed the bank. (Policja złapała rabusiów, którzy obrabowali bank.)
• John works for a company that produces sex toys. (John pracuje w firmie, która produkuje zabawki erotyczne.)

Kiedy w relative clause możemy „połknąć” who that which?

Jeśli posłuchać jednak native speakerów okaże się, że często nie mówią ani who ani which ani that.

Rzeczywiście są przypadki, kiedy możemy pominąć who that i which w zdaniach relative clause.

Teoria jest dosyć skomplikowana: kiedy who, that, which są podmiotem zdania, nie można ich ominąć. Kiedy są przedmiotem zdania, wtedy można.

Zobaczymy to na przykładzie poniższych zdań z relative clauses:

• The woman who lives next door is an actress. (Kobieta, która mieszka obok jest aktorką.)

Zaimek względny who odnosi się do kobiety (The woman lives next door), czyli jest ona podmiotem (główną osobą w zdaniu). W tym przypadku nie można „połknąć” who.

Natomiast w poniższym przypadku jest trochę inaczej:

• The woman who I wanted to see was away on holiday. (Kobieta, którą chciałem zobaczyć była na wakacjach.)

W tym przypadku zaimek who jest przedmiotem zdania, ponieważ jego podmiotem (głównym wykonawcą) jestem ja (I wanted to see the woman.). W tym wypadku możemy „połknąć” who i powiedzieć krótko:

• The woman I wanted to see was away on holiday. (Kobieta, którą chciałem zobaczyć była na wakacjach. – sens pozostaje bez zmian).

Mój trick na „połykanie” byłby taki:

• Jeśli jest którą – „połykaj”, która – nie wolno

Natomiast myślę, że gdy osłuchasz się z językiem angielskim naturalnie poczujesz kiedy wypada „połknąć”, a kiedy nie.

Pozycja przyimków in at with w zdaniach z relative clauses:

Kolejną sprawą, na którą warto zwrócić uwagę, jest miejsce na którym lądują przyimki in, at, with.

• Do you know the man? (Czy znasz tego faceta?)
• Anna is talking to him. (Anna z nim rozmawia)
• Do you know the man (that) Anna is talking to? (Czy znasz faceta, z którym Anna rozmawia?)

W takich zdaniach zaimki who that which można pominąć (dlatego podaję w nawiasie), a przyimki in at with lądują na końcu frazy. No chyba, że nasz relative clause jest wtrącony w środku zdania:

• I slept with a girl. (Spałem z dziewczyną.)
• The girl was 80 years old. (Dziewczyna miała 80 lat.)
• The girl (that/which) I slept with was 80 years old. (Dziewczyna z którą spałem miała 80 lat.)

Przeanalizuj pozycję przyimków w poniższych zdaniach z relative clauses:

• Is this the princess (which/that) you were looking for? (Czy to księżniczka, której szukałeś?)
• The perfect woman (which/that) he fell in love with turned out to be a man. (Idealna kobieta, w której się zakochał okazała się być facetem.)
• The boy (who/that) I was sitting next to on the plane screamed as hell. (Chłopiec koło którego siedziałem w samolocie wrzeszczał „jakby go ze skóry odzierali” dosłownie: jak piekło.)

Przekonajmy się teraz jak wyglądać będą relative clauses z zaimkami whose whom where.

Relative clauses z whose (której, których, którego, czyje…)

Przyjrzyjmy się tym dwóm zdaniom, by następnie zamienić je na jedno ładne z relative clause.

• I know a girl. (Znam dziewczynę.)
• Her kisses are sweet. (Jej pocałunki są słodkie.)

zamienimy na zdanie z relative clause i whose:

• I know a girl whose kisses are sweet. (Znam dziewczynę, której pocałunki są słodkie.)

Podobnie w liczbie mnogiej:

• I saw girls whose fingernails were pink. (Widziałem dziewczęta, których paznokcie były różowe.)

Więcej przykładów:

• Yesterday I met a guy whose brother is a rock star. (Wczoraj poznałem gościa, którego brat jest gwiazdą rocka.)
• What’s the name of the man whose sister we have spoken to? (Jak nazywa się facet, z którego siostrą gadaliśmy?)

Who czy whose?

Jednym słowem w relative clauses: who znaczy „kto”, „który”, natomiast whose znaczy „którego”, „czyje”

• This is the man who will help you. (To jest facet, który Ci pomoże.)
• I need to know who will do it. (Muszę wiedzieć, kto to zrobi.)

ale

• This is the man whose sister will help you. (To jest facet, którego siostra Ci pomoże.)
• I need to know whose hands will do it. (Muszę wiedzieć, czyje ręce to zrobią.)

Relative clauses z whom

Jeśli w zdaniu z relative clause zaimek względny who jest przedmiotem zdania (ten przypadek powyżej, kiedy można „połykać” who) to zamiast who można powiedzieć whom:

Who czy whom?

O ile w zdaniach z relative clause większość native speakerów uzna, że współcześnie nie ma różnicy między who i whom. No chyba że piszesz egzamin z gramatyki, ale je Anglicy też by oblali…

Tak więc zdanie super-poprawne brzmiałoby:

• The doctor whom I wanted to see was away. (Lekarz, którego chciałem zobaczyć był na wyjeździe.)

ale w praktyce równie dobrze powiedzieć możesz:

• The doctor who I wanted to see was away.

W „normalnych” zdaniach natomiast różnica między who i whom nadal istnieje.

Na przykład:

• Who would like to go to India? (Kto chciałby pojechać do Indii? → He would like to go to India.)
• I don’t know with whom I will travel there. (Nie wiem z kim tam pojadę. → I will travel with him.)

Jednym słowem, jeśli powyższe słowo możesz zastąpić

• he, she, it – powinno być who
• jeśli him czy her – to powinno być whom

Relative clauses z zaimkiem where

Where (gdzie) używamy w zdaniach z relative caluses opisujących miejsce zdarzenia:

• Last year I visited the town where I was born. (W ubiegłym roku odwiedziłem miast, w którym się urodziłem.)
• He wants to live in a country where there is a lot of sunshine. (On chce mieszkać w kraju, w którym jest dużo słońca.)
• I don’t know where you put your phone. (Nie wiem gdzie położyłaś swój telefon.)

Interpunkcja w relative clauses czyli co z tymi przecinkami?

Zmorą na egzaminach jest w sumie mało moim zdaniem istotny, za to kontrowersyjny temat interpunkcji w zdaniach z relative clauses.

Dać przecinek czy nie?

W tym celu wyróżniamy dwa rodzaje relative clauses:

• defining relative clauses („zdania względne definiujące”)
• non-defining relative clauses („zdania względne niedefiniujące”)

W obu przypadkach relative clauses uzupełniają główne zdanie jakąś dodatkową informacją. Różnica – moim zdaniem bardzo rozmyta – polega jedynie na tym, czy dodana informacja jest „kluczowa” dla zdania, czy jest „mało istotna”.

Przyjrzyjmy się poniżej obu tym przypadkom.

Defining relative clauses – zdanie kluczowe, bez przecinka

• We went to a pub which John recommended to us. (Poszliśmy do pubu, który John nam polecił.)
• The friend who had a birthday got totally drunk. (Kolega, który miał urodziny się totalnie upił.)

Gdyby nie relative clause nie wiedzielibyśmy ani do którego pubu poszliśmy, ani kto się upił. Ponieważ jest to więc „kluczowa” informacja dla całego zdania, nie używamy przecinka.

Non-defining relative clauses – zdanie „mało istotne” wtrącamy z przecinkiem

Jeśli natomiast dodana informacja jest mało istotna, wyodrębniamy ją przecinkami – na początku i na końcu wtrąconego relative clause – zupełnie tak, jakbyśmy stosowali nawiasy (które nota bene też można by tu zastosować).

• My sister Kasia, who lives in London, just had a baby.

(Moja siostra Kasia, która mieszka w Londynie, właśnie urodziła dziecko.)

• The baby, who smiles a lot, was batised in Hungary.

(Niemowlę, które wiele się śmieje, zostało ochrzczone na Węgrzech. – dziecko to też osoba, więc po angielsku raczej  damy who niż which.)

W powyższych zdaniach to, że siostra mieszka w Londynie czy to, że niemowlę się dużo śmieje, nie ma kluczowego znaczenia dla zdania głównego. To dodatkowa, „mało istotna” informacja. Dlatego wyodrębniamy ją przecinkami – lub jak wspomniałem nawiasami, chociaż to mniej znana opcja i nie ryzykowałbym tego zabiegu na sprawdzianie z języka angielskiego:

• My sister Kasia (who lives in London) just had a baby.
• The baby (who smiles a lot) was batised in Hungary.

Ćwiczenia na relative clauses

Oczywiście zawsze najważniejsze są ćwiczenia nie sucha teoria. Jeśli chcemy, by stosowanie relative clauses weszło nam w krew i byśmy płynnie ich używali – zarówno w mowie jak i w piśmie – musimy powtórzyć mnóstwo zdań z relative clauses właśnie.

Dlatego w programie nauczania kursu języka angielskiego online Speakingo zawarłem mnóstwo zdań z relative clauses. Można ćwiczyć do woli!

Z czasem tylko zdziwisz się, że naturalnie używasz tych konstrukcji w swoich płynnych rozmowach po angielsku!

---

Zapisz się na kurs języka angielskiego online Speakingo!

Zacznij naukę

Wypróbuj metodę Speakingo za darmo!

---

A jakie są Wasze przygody i przypadki z relative clauses? Czy macie może jakieś pytania? Napiszcie w komentarzach to chętnie odpowiem!